Η Μονή Δοχειαρείου είναι ένα από τα κομψότερα και ωραιότερα μοναστήρια του Αγίου Όρου. Είναι δέκατη στην ιεραρχία των μονών του Αγίου Όρους.
Στην κορυφή του συγκροτήματος της μονής δεσπόζει ο επιβλητικός της πύργος.

Ιστορία

Η Μονή βρίσκεται μεταξύ των μοναστηριών Ξενοφώντος και Κωνσταμονίτου, στη δυτική ακτή του Αγίου Όρους. Η ίδρυσή της ανάγεται στο δεύτερο μισό του 10ου αιώνα και αποδίδεται στο Ευθύμιο, μαθητή του Οσίου Αθανασίου της Λαύρας, ο οποίος είχε την υπηρεσία του ''Δοχείου'' (λαδιού και λοιπών τροφίμων), εξ ού και η ονομασία Δοχειαρίου.

Τους πρώτους αιώνες το μοναστήρι γνώρισε μεγάλη ακμή, η οποία όμως ανακόπηκε το 14o αιώνα λόγω των διαφόρων επιδρομών. Την εποχή εκείνη βοηθήθηκε από τον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο και τον Σέρβο ηγεμόνα Στέφανο Δουσάν. Τον 15ο και 16ο αιώνα η Μονή ερημώθηκε. Ανακαινίζεται το 1568 με φροντίδα του ιερέως Γεωργίου από την Αδριανούπολη, που είχε θεραπευτεί εκεί πίνοντας νερό από το αγίασμα των Αρχαγγέλων, και παρέμεινε σαν μοναχός με το όνομα Γερμανός. Η ανακαίνιση χρηματοδοτήθηκε από τον ηγεμόνα της Μολδαβίας Ιωάννη-Αλέξανδρο Λεπουσνεάνου και τη σύζυγό του Ρωξάνδρα, η οποία εξαγόρασε υπέρ της Μονής μετόχια που είχαν καταπατήσει οι Τούρκοι. Γενικά, η ανάμειξη των Μολδαβών ηγεμόνων υπήρξε καθοριστική για την αναγέννηση του μοναστηριού.

Το 1568 χτίστηκε το καθολικό, που είναι αφιερωμένο στο όνομα των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και ιστορημένο από τον ζωγράφο Θεοφάνη. Την ίδια περίοδο πρέπει να ξεκίνησε και η κατασκευή του Μεγάλου Πύργου.

Η χρονολόγηση του πύργου είναι περίπλοκη. Το επάνω μέρος του πύργου είναι βέβαιο ότι κατασκευάστηκε την περίοδο από τα μέσα του 16ου αιώνα μέχρι το 1617, περίοδος που συμπίπτει με την επανάκαμψη της Μονής. Στα κατώτερα τμήματα διακρίνονται τουλάχιστον δύο αρχαιότερες οικοδομικές φάσεις.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το μοναστήρι είναι χτισμένο σε μια πλαγιά που κατηφορίζει μέχρι τη θάλασσα και η οικοδόμηση των κτιρίων είχε να αντιμετωπίσει πρόσθετες δυσκολίες λόγω της κλίσης του εδάφους.
Στο ψηλότερο σημείο της μονής βρίσκεται ο Μέγας Πύργος.

Όπως και σε άλλες μονές, ο Μέγας Πύργος ήταν ουσιαστικά ο ακρόπυργος της οχύρωσης του μοναστηριού, τελευταίο σημείο άμυνας σε δύσκολους καιρούς, όταν οι μονές ήταν στο στόχαστρο διαφόρων επιδρομέων (πειρατών, Τούρκων, Καταλανών κλπ).

Έχει 5 ορόφους και ύψος 28 μ. Η κάτοψή του είναι σχεδόν τετράγωνη, με διαστάσεις 8,5μx8,8μ. Στο ισόγειο διαθέτει δεξαμενή που τροφοδοτείται με νερό από την κρήνη στη βάση.

Ο πύργος αυτός, όπως και οι πύργοι Καρακάλλου και Πρωτάτου, παρουσιάζει σε όλες τις πλευρές παράταξη καταχυστρών «εν σειρά». Η διάταξη αυτή είναι βέβαια πέρα από αμυντική και διακοσμητική (μορφοκρατική). Ειδικά στον πύργο της Μονής Δοχειαρίου, οι εξώστες των καταχυστρών δεν είναι στεγασμένοι.

Ο πύργος ήταν αμυντικά αυτόνομος και οι βάσεις του προστατεύονται σε όλη την περίμετρο της κάτοψης με τις καταχύστρες που προβάλλουν συμμετρικά στις τέσσερις πλευρές τους, στο ύψος του τελευταίου ορόφου (όπως και στην Καρακάλλου και στο Πρωτάτο).

Μετά την είσοδο υπάρχουν δύο καταπακτές που οδηγούν σε στέρνες, ενώ στον υπόλοιπο τμήμα του υπογείου διαμορφώνεται ένας σχεδόν τετράγωνος αποθηκευτικός χώρος, ο οποίος καλύπτεται με ξύλινο πάτωμα.

Στον τελευταίο όροφο στεγάζεται σήμερα η βιβλιοθήκη της μονής. Επίσης στον πύργο βρίσκεται το παρεκκλήσιο των Παμμεγίστων Ταξιαρχών

Πηγές