Η Μονή της Μεγίστης Λαύρας είναι η πρώτη στην ιεραρχία των αγιορείτικων μονών και η μεγαλύτερη σε έκταση. Βρίσκεται λίγο βορειότερα από το νοτιοανατολικό άκρου της χερσονήσου του Άθω, επάνω σε ένα πλάτωμα βράχου.
Ο αρσανάς (λιμάνι) της μονής βρίσκεται λίγο πιο κάτω, στο οχυρό λιμανάκι Μανδράκι, 20 λεπτά από τη μονή.

Ο οχυρωτικός πύργος του αρσανά βρίσκεται πάνω σε βραχονησίδα και και διαθέτει οχυρωτικό τείχος προς τη μεριά της θάλασσας, με επάλξεις και περίδρομο, καθώς και κινητή γέφυρα ενώ ο κυρίως αρσανάς είναι πιο χαμηλά. Στον πύργο υπάρχει παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου της Αρμενίας.

Το πιο πιθανό είναι ότι στη θέση υπήρχε παλιότερος πύργος, η εκ βάθρων ανακαίνιση του οποίου τον 16ο ή 17ο αιώνα, του έδωσε τη σημερινή μορφή. Η ασυνήθιστη -και αισθητικής Bauhaus- όψη του πύργου οφείλεται σε κάλυψη της λιθοδομής με τσιμέντο (!) σε μία ατυχή προσπάθεια προστασίας του μνημείου που πρέπει να έγινε περί τα μέσα του 20ου αιώνα.

Το Όνομα του Κάστρου

Ο αρσανάς είναι δημώδης όρος της κοινής ναυτικής γλώσσας και προέρχεται από παραφθορά του λατινικού arsenal. Μια άλλης εκδοχή θέλει τη λέξη να προέρχεται από τα Αραβικά dar as-sina a δηλαδή «οίκος του επαγγέλματος».
Με τον όρο αρσανάς περιγράφονται κυρίως μικρές ναυπηγικές μονάδες και νεώρια που βρίσκονται στο πλησιέστερο λιμάνι από την μονή και στις οποίες ανελκύονται μικρά σκάφη, συνήθως.
To τοπωνύμιο φέρουν πολλοί όρμοι στο Άγιο Όρος όπου υπάρχουν ή υπήρξαν παλαιότερα παρόμοιες εγκαταστάσεις.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, κτισμένα σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, είχαν το καθένα τον αρσανά του σε κατάλληλο σημείο στην ακτή. Οι αρσανάδες έχουν κάτοψη επίμηκες ορθογώνιο , με μεγάλη αψίδα προς τη θάλασσα, για να μπαίνουν άνετα μεγάλα πλοιάρια.
Αυτή η τυπολογία κάτοψης χρησίμευε για να προστατεύει τα μικρά σκάφη - ψαράδικα ή φορτηγά - τα οποία αφού είχαν μεταφέρει τις προμήθειες στο Άγιο Όρος, τραβιόντουσαν μετά πάνω σε σκάρες στο εσωτερικό του αρσανά για να μην καταστραφούν από τη θάλασσα.

Η είσοδος του αρσανά προστατεύονταν και από κτιστό λιμενοβραχίονα που έκοβε την ορμή του καιρού που πρόσβαλε συνήθως την ακτή. Το συγκρότημα περιλαμβάνει καραβοστάσιο, αποθηκευτικούς χώρους και χώρους κατοικίας, οργανωμένους με την οχυρωματική λογική που επέβαλλε η ανασφάλεια των παλαιοτέρων εποχών.
Έτσι λοιπόν ο αρσανάς συμπληρώνεται απαραιτήτως με ενα υπερκείμενο οχυρωτικο πύργο, που περιλαμβάνει και παρεκκλήσι στον επάνω όροφο. Οι πύργοι αυτοί άλλοτε είναι μικρών διαστάσεων όπως στη μονή Δοχειαρίου και άλλοτε τεράστιοι όπως για παράδειγμα στην μονή Ιβήρων.

Το καραβοστάσιο συνίσταται σε έναν επιμήκη χώρο με μεγάλη τοξωτή είσοδο, που διανοίγεται πάντοτε στην προς τη θάλασσα στενή πλευρά του, έτσι ώστε να είναι εύκολη η, μέσω ξύλινης σκάρας, ανέλκυση ή καθέλκυση των πλοιαρίων προς και από το εσωτερικό του.