Ερείπια πύργου σε απόκρημνο και κατάφυτο ύψωμα νότια από το χωριό Γοράνοι της Λακωνίας.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Ο πύργος είναι σε στρατηγικό σημείο: επιτηρεί μια κλεισούρα ανάμεσα στα βουνά, από όπου περνάει και ο σημερινός επαρχιακός δρόμος προς Άρνα.

Το χαμηλό ύψωμα όπου βρίσκεται ο πύργος είναι νότια από τους Γοράνους, χαμηλότερα από το χωριό, αλλά είναι απόκρημνο και απομονωμένο. Η πρόσβαση στο ύψωμα ήταν δυνατή μόνο από τη βορινή πλευρά η οποία σήμερα φράσσεται από ένα μαντρί. Ο πύργος είναι ουσιαστικά απροσπέλαστος λόγω του απόκρημνου βράχου, της πυκνής βλάστησης και του μαντριού.

Ιστορία

Το χωριό Γοράνοι υπήρχε τουλάχιστον από τον 17ο αιώνα, ίσως και από πολύ πιο πριν. Αναφέρεται με το σημερινό του –σχεδόν– όνομα ως Goranus στην ενετική απογραφή Grimani του 1700, στην ομάδα των οικισμών που ανήκαν στο Territorio di Mistrà.

Η ιστορία του πύργου δεν είναι γνωστή. Θεωρείται βυζαντινός. Αυτό το αναφέρει και ο Κόντογλου –φευγαλέα– στον «Καστρολόγο». Αν είναι πράγματι έτσι, ο πύργος πιθανόν να ήταν κατασκευή του 14ου ή του 15ου αιώνα.
Όμως δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι γι’ αυτό, καθόσον ο πύργος δεν έχει μελετηθεί, ενώ η εκ του μακρόθεν παρατήρηση δεν αποκάλυψε κάποια βυζαντινά στοιχεία.

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι Γοράνοι ήταν ένα από τα Μπουρδουνοχώρια. Δηλαδή, εδώ (όπως και σε άλλα χωριά εκεί γύρω, βορείως του Σμήνους), κατά τη δεύτερη Τουρκοκρατία, μετά το 1715, οι Τούρκοι είχαν εγκαταστήσει Αλβανούς μουσουλμάνους για να αντιμετωπίσουν τους Μανιάτες. Οι Αλβανοί για να οργανώσουν την άμυνά τους είχαν χτίσει 46 πύργους στην περιοχή. Μάλιστα, το διοικητικό κέντρο των Μπουρδουνοχωρίων ήταν οι Γοράνοι, όπου έδρευε ο γενικός αρχηγός τους, ο Ζαμπαρδούνιας.
Δεν αποκλείεται λοιπόν, ο πύργος στους Γοράνους να ήταν ένας από αυτούς τους Οθωμανικούς πύργους του 18ου αιώνα.
Η παρουσία των Τουρκαλβανών περιορίστηκε μετά το 1771, με τα Ορλωφικά και τελείωσε οριστικά το 1821 όταν όλοι κατέφυγαν στην Τριπολιτσά. Μετά την αναχώρησή τους, όλοι οι πύργοι τους γκρεμίστηκαν.

Σημειωτέον ότι στα χρόνια πριν την επανάσταση, στους Γοράνους είχε την έδρα του ο περιβόητος Αγάς Ρουμπής που ήταν εκ των πρωταγωνιστών (από τη μεριά των Τούρκων, εννοείται) στη μάχη του Βαλτετσίου και στην άλωση της Τριπολιτσάς. Από παλαιότερες πηγές γίνεται λόγος για τον ισχυρό «Πύργο του Ρουμπή» στους Γοράνους. Πιθανόν να πρόκειται για τον συγκεκριμένο πύργο, αν και δεν αποκλείεται να υπήρχε και άλλος, νεώτερος πύργος μέσα στο χωριό.
Όταν οι Τουρκομπαρδουνιώτες με το ξέσπασμα της επανάστασης κατέφυγαν στην Τριπολιτσά, τον πύργο του Ρουμπή κατέλαβαν οι Γιατρακαίοι μαζί με τους πύργους της Κουρτσούνας (σημ. Βασιλική) και της Άρνας (Π. Δούκας, «Η Σπάρτη διά μέσου των αιώνων» Νέα Υόρκη1922).

Ας έχουμε υπόψη αυτό το ιστορικό πλαίσιο αν και το πιο πιθανό είναι ο πύργος να ανήκει όντως στην υστεροβυζαντινή περίοδο και γι’ αυτό δεν καταστράφηκε με την αναχώρηση των Αλβανο-Μπουρδουνιωτών.