Κατάλοιπα αμυντικού (;) τείχους μήκους 35 μέτρων που προστάτευε υστεροβυζαντινό οικισμό με την επωνυμία Βύσσιανη ή Βήσιανη, 3 χιλιόμετρα βόρεια από το χωριό Λευκώνας και 10  Χιλιόμετρα από τας Σέρρες.

Απέναντι, στα 600 μέτρα, βρίσκεται η γυνακεία Μονή Παναγίας Βύσσιανης. Ανάμεσά τους κυλάνε τα νερά του «Μεγάλου Ρέματος».

Ιστορία

Ο οικισμός συναντάται στις πηγές με τις ονομασίες: Βίσεν, Βίσανη, Βίσενη, Βίσιανη, Βήσ(ι)ανη, Βύσ(ι)ανη, Βίστανη, Βίσσιεν, Βίστανη.

Τον Οκτώβριο του 1338, η πριγκίπισσα Θεοδώρα Καντακουζηνή (1332-1381, κόρη του αυτοκράτορα Ιωάννη Στ’ και 5η σύζυγος του σουλτάνου Ορχάν) δώρισε στη μονή Κουτλουμουσίου το μονύδριο της Ελεούσας, καθώς και άλλες κτήσεις, όπως αμπέλια σε διαφόροις τόποις ονομαζομένοις της Βήσσιανις, της Κόρης, του Πηγαδιού και των Νηβίστων.
Αυτή υπήρξε η πρώτη ιστορική αναφορά για τη Βύσσιανη, η οποία προφανώς υπήρχε από πιο πριν, αλλά άγνωστο ακριβώς από πότε. Το πιθανότερο είναι να δημιουργήθηκε τον 13ο αιώνα χωρίς να αποκλείεται να προϋπήρχε από τη Μεσοβυζαντινή περίοδο.

Το χωριό μνημονεύεται ως Vīsen σε οθωμανικό κατάστιχο του 1454/55, με πληθυσμό 170 κατοίκους. Επίσης αναφέρεται το 1641 σε συμβάν κατά το οποίο πέθανε ένα κορίτσι 15 ετών και «ετάφη εκεί εις την Βήσανη». Το 1881-1889 αναφέρεται να έχει 92 κατοίκους, το 1910 ζούσαν 80 κάτοικοι και την περίοδο της απογραφής των 1912-1915 ζούσαν 30 κάτοικοι. Σε πολλά διαδικτυακά άρθρα αναφέρεται ότι το 1916 καταστράφηκε ολοσχερώς από το Βουλγαρικό στρατό. Το 1928 εγκαταλείφθηκε τελείως.

Συνεπώς πρόκειται για έναν οικισμό με διάρκεια ζωής τουλάχιστον 5 αιώνων σύμφωνα με τις πηγές, που την υστεροβυζαντινή περίοδο ήταν οχυρωμένος και εν συνεχεία φαίνεται ότι έχασε τον οχυρωματικό του χαρακτήρα και την αρχική του διαμόρφωση, μάλλον από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Μόνο ένα τμήμα του τείχους (φωτ.1,2,3,4) απέμεινε να θυμίζει το υστεροβυζαντινό παρελθόν της Βύσσιανης.

Σχετικά με το τοπωνύμιο Βύσσιανη, πιθανολογείται ότι προέρχεται από την Ομηρική λέξη βῆσσα που σημαίνει –περίπου– δσώδες φαράγγι, κάτι που θα ταίριαζε με τη μορφολογία της περιοχής και τη θέση του οικισμού.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η Βύσσιανη βρίσκεται σε ένα πλάτωμα σε περιοχή που το ανάγλυφο αποτελείται από αμμώδεις λόφους με κροκαλοειδή πετρώματα. Τη βόρεια, ανατολική και νότια μεριά της Βύσσιανης τη διαρρέει το Μεγάλο Ρέμα που αποτελεί και φυσική τάφρο.

Δυτικά από το ρέμα σχηματίζεται ένα οχυρό ύψωμα με απόκρημνη και σαθρή κορυφή δίπλα από την οποία βρισκόταν καλά κρυμμένο το χωριό της Βύσσιανης. Το μόνο που έχει απομείνει σήμερα για να θυμίζει ότι κάποτε υπήρχε οικισμός, είναι το ξωκκλήσι του Αγίου Δημητρίου που χτίστηκε το 1984 στην θέση του παλιού ομώνυμου ναϋδρίου.
Κάτω ακριβώς από το ξωκκλήσι σώζεται το τμήμα της ανατολικής οχύρωσης μήκους 35 περίπου μέτρων. Πρόκειται για τείχος με μέγιστο ύψος τα 4 μέτρα κατασκευασμένο με ημικατεργασμένους λίθους διαφορετικών μεγεθών με συνδετικό κονίαμα ανάμεσα τους και λιγοστά θραύσματα κεραμικών στα κενά. Η θέση, με πλήρως επιχωματωμένη την πίσω πλευρά, δείχνει ότι θα μπορούσε να ήταν τοίχος αντιστήριξης, αν και η κατασκευή φαίνεται πιο επιμελημένη από ό,τι θα χρειαζόταν γι’ αυτό τον σκοπό. Από την άλλη, δεν μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για αντιπροσωπευτικό δείγμα υστεροβυζαντινού τείχους.

Το υπόλοιπο τείχος δεν έχει διασωθεί με αποτέλεσμα να μην είναι σαφή τα όρια και η περίμετρος του οικισμού.
Στον υπόλοιπο χώρο, παρατηρούνται κάποια υπερυψωμένα σημεία με διάσπαρτες πέτρες και κεραμικά που είναι ό,τι απέμεινε από τα κτίσματα του οικισμού που έχουν καταρρεύσει και σκεπαστεί από την βλάστηση.

Πηγές