Ερείπια κάστρου 2,5 χλμ. βορειοανατολικά από το χωριό Δαφνούδι του νομού Σερρών, πάνω σε λόφο με ονομασία Καϊλιάς ή Γκαϊλές. (Το όνομα του λόφου είναι παραφθορά της τουρκικής λέξης «Καλέ» που σημαίνει κάστρο.)
Πρόκειται για ένα κάστρο με οικισμό από το οποίο σώζονται ερείπια τείχους.

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την ιστορία του κάστρου και του οικισμού. Δεν έχει ταυτιστεί προς το παρόν με κάποιο σημείο γνωστό από τις ιστορικές πηγές.
Ο λόφος υπήρξε τόπος κατοίκησης από την προϊστορική ακόμη περίοδο, καθώς ανευρέθηκε επιφανειακή κεραμική της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Σε λόφο με ονομασία Τσαβδάρ Τεπέ που βρίσκεται αμέσως βορειοδυτικά από τον λόφο, υπάρχει νεκρόπολη με λαξευτούς στον βράχο τάφους (φωτ.14) και γύρω από αυτήν όστρακα ρωμαϊκών χρόνων. Εννοείται ότι οι τάφοι αυτοί είναι αρχαιότεροι του κάστρου.

Εντός του κάστρου βρέθηκε κεραμική που ανήκει στην Υστερορωμαϊκη- Παλαιοχριστιανική περίοδο. Συνεπώς, παρατηρείται μια διαχρονική κατοίκηση στο σημείο με αποτέλεσμα για τη χρονολόγηση του κάστρου να υπάρχουν απόψεις που το χρονολογούν από τα ελληνιστικά έως και τα μεταβυζαντινά χρόνια.

Από την τειχοποιία που αποτελείται από αργολιθοδομή με κορασάνι (συνδετικό υλικό), μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι το κάστρο χτίστηκε από την Πρωτοβυζαντινή περίοδο και μετά. Στο Αρχαιολογικό Δελτίο του 1967 (τεύχος 22/Β2) διατυπώνεται η υπόθεση ότι το κάστρο είναι μάλλον των μεταβυζαντινών χρόνων (δηλαδή της Τουρκοκρατίας).
Οπότε η χρονολόγηση του κάστρου κρίνεται προβληματική και προς το παρόν δεν μπορούμε να το τοποθετήσουμε κάπου χρονικά, ούτε κατά προσέγγισιν.

Σημειωτέον ότι, στρατηγικά, το κάστρο δεν βρίσκεται σε θέση κλειδί. Δεν εποπτεύει μεγάλη περιοχή ούτε έχει οπτική επαφή με κάποιο γειτονικό κάστρο. Αντίθετα, η θέση φαίνεται να επιλέχτηκε για να μην εντοπίζεται εύκολα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Τις ανατολικές και δυτικές υπώρειες του λόφου διαρρέουν δύο ρέματα: το ρέμα Καραβίκ και το Τσαβδάρ Τεπέ αντίστοιχα, τα οποία συγκλίνουν κάτω από την απότομη νότια πλευρά σχηματίζοντας το ρέμα Σαρή Αλούμ προσδίδοντας φυσική προστασία στο κάστρο. Από την αντίθετη πλευρά, στα βόρεια, βρισκόταν το πιο ευπρόσβλητο σημείο του κάστρου, όπου σχηματίζεται ένας μικρός αυχένας με τον βορειότερο και κατά λίγα μέτρα ψηλότερο γειτονικό λόφο. Από τον αυχένα αυτόν περνούσε λιθόστρωτος δρόμος, ίχνη του οποίου είναι εμφανή και σήμερα (φωτ.11).

Η περίμετρος του κάστρου είναι περίπου 600 μέτρα περικλείοντας μια έκταση 21 στρεμμάτων.

Ο Σάμσαρης Πέτρος όταν επισκέφθηκε τον λόφο το 1994, ανέφερε ότι στην κορυφή του υπήρχαν χωράφια με καλλιέργειες σιτηρών. Σήμερα τα χωράφια έχουν εγκαταλειφθεί και έχουν καλυφθεί με πυκνή βλάστηση.

Από το κάστρο σώζονται ερείπια τείχους σε διάφορα σημεία. Το πιο χαρακτηριστικό και το πιο ορατό στοιχείο της οχύρωσης είναι ένα συνεχές τείχος στη δυτική πλευρά, συνολικού μήκους 70 μέτρων περίπου και με μέγιστο ύψος περί τα 3 μέτρα (φωτ.1, 3, 4,5). Η τοιχοποιία αποτελείται από ημικατεργασμένους λίθους διαφορετικών μεγεθών με συνδετικό κονίαμα στα κενά και άτακτη χρήση πλίνθων. Παρατηρούνται πολλές οπές στο τείχος, πιθανότατα από τη χρήση σκαλωσιάς κατά την κατασκευή (κάτι συνηθισμένο, αν και είναι ανεξήγητα πολλές).
Το τείχος αυτό σήμερα φαίνεται να είναι κάτι σαν τοίχος αντιστήριξης, αλλά στην αρχική του μορφή το ύψος του πρέπει να ξεπερνούσε κατά πολύ τα 10 μέτρα ώστε να είναι ψηλότερα από τη στάθμη εδάφους στο εσωτερικό του κάστρου.
Επίσης υπάρχει ένα μεγάλο τεχνητό άνοιγμα στο τείχος με διαστάσεις 0.20✖0.95μ. (φωτ.6), το οποίο μοιάζει με τοξοθυρίδα ή τυφεκιοθυρίδα (και ίσως εξαιτίας της μορφής αυτού του ανοίγματος να έγινε παλιότερα η υπόθεση ότι υο κάστρο είναι μεταβυζαντινό).

Στο υπόλοιπο κάστρο σώζονται μόνο αποσπασματικά κάποια στοιχεία της οχύρωσης. Συγκεκριμένα:

Στη βόρεια ευάλωτη πλευρά υπάρχει ένα τμήμα τείχους ύψους 3 μέτρων και πάχους 2 μέτρων (φωτ. 7,8) και άλλο ένα με μήκος περίπου 10 μέτρα (φωτ.9) με ύψος που δεν ξεπερνάει το 1.5μ.

Στη νότια γωνία υπάρχουν σκόρπια υπολείμματα τείχους (φωτ.10). Στα νοτιοανατολικά εντυπωσιάζει ένας γεωλογικός σχηματισμός με κάθετα βράχια μεγάλου ύψους, παράλληλα με το ανατολικό ρέμα (φωτ.15).

Στην απόκρημνη ανατολική μεριά, δεν διασώζεται τίποτα και δεν φαίνεται να υπήρχε τείχος. Τα κάθετα ψηλά βράχια που σχηματίζονται σε αυτήν την πλευρά, σε συνδυασμό με το ρέμα Καραβίκ που διέρχεται από κάτω, την καθιστούσαν απροσπέλαστη για τον εχθρό.
Στο πλάτωμα της κορυφής του λόφου αλλά και κατά μήκος της ανατολικής πλαγιάς διακρίνονται θεμέλια κτισμάτων, λιθοσωροί, διάσπαρτες πέτρες, κεραμικά και κεραμίδες στέγης που αποτελούν τα ερείπια από τον οικισμό του κάστρου.

Κάπου στο μέσον της ανατολικής κρημνώδους πλευράς, σε σημείο με κάθετα βράχια υπάρχει ένα μικρό φυσικό σπήλαιο (φωτ.12,13), η προσέγγιση στο οποίο είναι πολύ δύσκολη.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το σπήλαιο επικοινωνούσε μέσω κρυφής στοάς με το εσωτερικό του κάστρου. Η σπηλιά και το λαγούμι υποτίθεται ότι χρησίμευαν στους πολιορκημένους για να έχουν πρόσβαση στο νερό του ανατολικού ρέματος (ρίχνοντας κουβάδες με σχοινιά ή κάτι τέτοιο). Γενικά, ήταν πολύ συνηθισμένο στα κάστρα να υπάρχει –όποτε αυτό ήταν δυνατό– μια κρυμμένη πύλη ή δίοδος προς παρακείμενο ποτάμι για την εξασφάλιση της υδροδότησης σε συνθήκες πολιορκίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι υδατοδεξαμενές (κιστέρνες) στο εσωτερικό είτε δεν υπήρχαν είτε ήταν μικρές.

Πηγές