Ερείπια μεγάλου κάστρου στο πλάτωμα υψώματος με την ονομασία «Κούλια», ένα χιλιόμετρο νοτιοδυτικά από το χωριό Χιονοχώρι, βόρεια από τις Σέρρες, σε παραφυάδα του Μενοικίου όρους.

Ιστορία

Η ιστορία του κάστρου είναι άγνωστη. Η μεγάλη σχετικά έκταση εντός των τειχών δείχνει ότι δεν ήταν απλά ένα στρατιωτικό φρούριο, αλλά οικισμός με οχύρωση. Δεν έχει ταυτιστεί με κάποιον από τους οικισμούς που είναι γνωστοί από τις ιστορικές πηγές.

Στον χώρο βρέθηκε αβαφής κεραμεική υστερορωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων (Σαμσάρης, 2006) και για αυτόν τον λόγο το κάστρο τοποθετείται χρονικά στην Πρωτοβυζαντινή Περίοδο.

Η ύπαρξη του οικισμού πιθανόν να συνδέεται με την εκμετάλλευση κοιτασμάτων σιδήρου και μαρμάρου στη γύρω περιοχή, που φαίνεται πως είχε αρχίσει από τη Ρωμαϊκή περίοδο.

Όπως και άλλοι άγνωστοι και ευρύχωροι οικισμοί στη Βόρεια Ελλάδα, ο οικισμός του Χιονοχωρίου δεν πρέπει, λογικά, να επιβίωσε από τις βαρβαρικές επιδρομές του 5ου αιώνα (π.χ. Ούνοι) ή, το αργότερο, του 7ου αιώνα (Άβαροι-Σλάβοι).

Συνοψίζοντας, και σύμφωνα με τις διαθέσιμες ενδείξεις, το κάστρο-οικισμός στο Χιονοχώρι υπήρχε περίπου από τον 3ο αιώνα και έπαψε να κατοικείται, το αργότερο, στο τέλος του 7ου αιώνα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Πρόκειται για σχετικά μεγάλο κάστρο με περίμετρο οχύρωσης 590 μέτρα που περικλείει επιφάνεια 18 στρεμμάτων περίπου.

Ο οχυρωμένος οικισμός απλώνεται σε μια πλαγιά του Μενοικίου όρους σε υψόμετρο που κυμαίνεται από 480, στα νοτιοδυτικά, έως 540 μέτρα, στα βορειοανατολικά. Όλες οι πλαγιές του είναι επικλινείς προσφέροντας στοιχειώδη φυσική αμυντική προστασία, εκτός από τη βόρεια πλευρά που διαχωρίζεται με ένα ομαλό αυχένα από την κατερχόμενη πλαγιά.

Η οχύρωση είχε πολυγωνική κάτοψη και το τείχος ακολουθούσε το ανάγλυφο του εδάφους. Η τοιχοποιία αποτελείται από ημικατεργασμένους λίθους διαφόρων μεγεθών με συνδετικό κονίαμα.

Στη βορειοανατολική άκρη του κάστρου υπάρχει ακρόπολη (φωτ. 2) που διαχωρίζεται από τον υπόλοιπο οικισμό με ξεχωριστή οχύρωση.
Στην ακρόπολη σώζεται τείχος που φθάνει μέχρι τα 2,5 μέτρα με πάχος 1,30μ (φωτο 3,5). Σώζονται και θεμέλια από ορθογώνιο πύργο με διαστάσεις 4✖5 μ.στη βορειοανατολική γωνία.

Στο υπόλοιπο κάστρο, τα καλύτερα σωζόμενα τείχη βρίσκονται στην ανατολική πλευρά. Σώζονται σε ύψος που φθάνει μέχρι τα 3 μέτρα και πάχος ενός μέτρου.
Στη νότια πλευρά σώζεται συνεχές οριζόντιο τείχος μήκους 100 μέτρων με ύψος που φθάνει μέχρι 2 μέτρα (φωτ. 7).
Στη δυτική πλευρά το τείχος είναι κατεστραμμένο και διακρίνεται μόνο σε επίπεδο θεμελίων σε κάποια σημεία (φωτ. 8).

Στον εσωτερικό χώρο υπάρχουν διάσπαρτα κεραμικά. Επίσης εντός του κάστρου παρατηρούνται μεταγενέστερες ξερολιθικές κατασκευές (πεζούλες και μαντριά, φωτ. 11) που μάλλον χτίστηκαν από κτηνοτρόφους της περιοχής.

Από το κάστρο υπάρχει μεγάλο οπτικό πεδίο προς νότο και στον κάμπο των Σερρών. Η ορατότητα φθάνει από το Παγγαίο μέχρι τα Κρούσια Όρη απέναντι έχοντας οπτική επαφή και με την ακρόπολη των Σερρών.

Πηγές