Λίγα κατάλοιπα μεσαιωνικού τείχους σε βραχώδες και απόκρημνο ύψωμα που βρίσκεται μισό χιλιόμετρο νοτιοανατολικά από το χωριό Φαιά Πέτρα του νομού Σερρών.

Το χωριό προφανώς έχει πάρει το όνομά του από τον βράχο. Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν «Ελέσνιτσα», σλαβικής μάλλον προέλευσης. Αναφέρεται και ως Ιλισιόντσα και Ζελέσνιτσα. Το 1927 μετονομάστηκε σε Φαιά Πέτρα.

Η οχύρωση βρίσκεται πολύ κοντά (4 χιλιόμετρα στην ευθεία) στο κάστρο του Μαύρου Βράχου το οποίο βρίσκεται σε παρόμοια θέση και έχει παρεμφερές όνομα. Εννοείται πως υπάρχει οπτική επαφή μεταξύ των δύο οχυρώσεων, αλλά και με το κάστρο του Σιδηροκάστρου.

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε τίποτα από την ιστορία της συγκεκριμένης τοποθεσίας για την οποία δεν υπάρχει αναφορά από ιστορικές πηγές.
Η επιφανειακή κεραμική χρονολογείται από τα ρωμαϊκά έως τα υστεροβυζαντινά χρόνια. Απ’ ό,τι φαίνεται δηλαδή, ο χώρος χρησιμοποιήθηκε από τη ρωμαϊκή περίοδο μέχρι την υστεροβυζαντινή (13ος-14ος αιώνας). Σημειωτέον ότι η περιοχή κατακτήθηκε οριστικά από τους Οθωμανούς το 1383.

Το τείχος, από τη δόμηση του θεωρείται μεσαιωνικό-βυζαντινό (χρήση ασβεστοκονιάματος). Στην ουσία πρόκειται για ένα υποτυπώδες τείχος που φράζει την είσοδο στο βράχο. Δεν φαίνεται πως υπήρξε ποτέ ισχυρή οχύρωση ούτε φρούριο.

Σχετικά με τη διαχρονική εγκατάσταση στο σημείο, φαίνεται ότι οφείλεται στην ύπαρξη και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων σιδήρου που αφθονούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Τα μεταλλεία σιδήρου της περιοχής ήταν γνωστά από παλιά και η λειτουργία τους συνεχίστηκε και κατά την Τουρκοκρατία.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το «κάστρο» της Φαιάς Πέτρας είναι χτισμένο σε έναν απότομο γκριζωπό βράχο με καλή φυσική προστασία.
Βόρεια από τον βράχο υπάρχει βαθύ ρέμα, του οποίου τα νερά μετά από ενάμιση περίπου χιλιόμετρο χύνονται στον ποταμό Κρουσοβίτη.

Τείχος σώζεται κυρίως στη νότια-νοτιοδυτική πλευρά του βράχου, που ήταν και η πιο ευπρόσβλητη. Οι υπόλοιπες πλευρές είχαν την φυσική προστασία των κάθετων βράχων.

Από το τείχος σώζονται λιγοστά ερείπια συνολικού μήκους περίπου 25 μέτρων που έφραζαν την είσοδο στον κακοτράχαλο βράχο. Η δόμηση του αποτελείται από λίθους διαφορετικών μεγεθών με συνδετικό κονίαμα ανάμεσα τους και λιγοστά κεραμικά. Το σωζόμενο ύψος σήμερα είναι ένα-ενάμιση μέτρο.

Λίγα υπολείμματα τείχους υπάρχουν και στη δυτική πλευρά. Εδώ το τείχος γεμίζει απλά τα κενά μεταξύ των βράχων. Στη δυτική πλευρά βρίσκεται και το καλύτερα σωζόμενο κομμάτι του τειχους, μήκους 6μ., ύψους 2.5μ. και πάχους 0.90μ.

Στο εσωτερικό δεν υπάρχουν ίχνη κτισμάτων. Εξωτερικά από το τείχος της νότιας πλευράς, υπάρχει ένα πλάτωμα γεμάτο από διάσπαρτες πέτρες, λιθοσωρούς και κεραμικά. Πιθανόν εδώ να ήταν ο οικισμός.

Πηγές