Ελάχιστα ίχνη οχύρωσης σε λόφο με την ονομασία «Αλτσούα Κούλα» ενάμιση χιλιόμετρο νοτιοανατολικά από το χωριό Αχλαδοχώρι του νομού Σερρών.
Πρόκειται για τα κατάλοιπα ισχυρής περιμετρικής οχύρωσης ενός άγνωστου κάστρου, πάνω στη νότια όχθη του Κρουσοβίτη ποταμού. Στον λόφο βρέθηκαν και ίχνη προϊστορικής εγκατάστασης της νεολιθικής περιόδου.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Το κάστρο βρίσκεται σε πλάτωμα κορυφής τραπεζοειδούς λόφου. Στις βόρειες υπώρειες του λόφου, σε απόσταση 100 μέτρων, κυλάνε τα νερά του Κρουσοβίτη ποταμού, ενώ στις νότιες και δυτικές υπώρειες κυλάνε τα νερά από δύο ρεματιές προσφέροντας φυσική προστασία στις τρεις πλευρές του. Η ομαλή ανατολική πλευρά αποτελούσε το πιο ευπρόσβλητο σημείο του κάστρου, από το οποίο γινόταν η πρόσβαση στον λόφο μέσω μικρού αυχένα που σχηματίζεται στο έδαφος με το διπλανό ύψωμα.
Από το κάστρο υπήρχε ορατότητα σε μεγάλο τμήμα από την κοιλάδα του Κρουσοβίτη ποταμού και στους γύρω ορεινούς όγκους (Όρβηλος, Βροντού, Άγκιστρο).

Το Όνομα του Κάστρου

Η μεσαιωνική ονομασία του κάστρου είναι άγνωστη. Το όνομα του λόφου, «Αλτσούα Κούλα», παραπέμπει σε κάστρο αφού «Κούλα» είναι μια από τις τουρκικές λέξεις για το κάστρο. Το «Αλτσούα» ακούγεται επίσης τούρκικο αλλά δεν ξέρουμε τι σημαίνει. Ίσως να έχει σχέση με το λατινικό altus (=ψηλός).

Ιστορία

Άγνωστη η ιστορία του κάστρου. Δεν έχει ανευρεθεί κάτι σχετικό στις ιστορικές πηγές. Στον λόφο έχουν βρεθεί όστρακα αγγείων και κατάλοιπα από πήλινα σκεύη καθημερινής χρήσης, καθώς και ευρήματα εργαλειακού εξοπλισμού προϊστορικής περιόδου. Σύμφωνα με το Αρχαιολογικό δελτίο 50-Β'2, σελ. 637 στον λόφο Αλτσούα Κούλα εντοπίστηκε οικισμός προϊστορικών και ιστορικών χρόνων. Η επιφανειακή χειροποίητη κεραμική ανήκει στην νεότερη και τελική νεολιθική εποχή (5300-3000 π.Χ.)

Αρκετούς αιώνες αργότερα, στους ιστορικούς χρόνους, υπήρξε νέα εγκατάσταση στον λόφο. Σε αυτήν την περίοδο ανήκει η οχύρωση με τείχος από αργολιθοδομή και ισχυρό ασβεστοκονίαμα. Η χρήση ασβεστοκονιάματος στην τειχοδομία μας οδηγεί χρονολογικά από τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ. και μετά. Ίδιας εποχής είναι και ένα άλλο κάστρο που βρίσκεται 3 χλμ βορειοανατολικά από το Αχλαδοχώρι στην θέση Γκραντίστα.

Ο Σαμσάρης Πέτρος αναφέρει ότι εντόπισε στον χώρο ίχνη εκκαμίνευσης. Γενικότερα, στην ευρύτερη περιοχή, υπήρχε έντονη μεταλλευτική δραστηριότητα. Όπως και άλλοι άγνωστοι ερειπωμένοι οικισμοί και κάστρα στη Βόρεια Ελλάδα, έτσι και το κάστρο στην θέση Αλτσούα Κούλα δεν πρέπει, λογικά, να επιβίωσε από τις βαρβαρικές επιδρομές του 5ου αιώνα ή, το αργότερο, του 7ου αιώνα (Άβαροι-Σλάβοι). Το πιο πιθανό είναι το κάστρο να εγκαταλείφθηκε πριν από τα μέσα του 5ου αιώνα, όταν οι Ούννοι, με αλλεπάλληλες εισβολές, είχαν ρημάξει τη Θράκη και τη Μακεδονία.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο είχε περίμετρο περίπου 200μ. Σε όλο το μήκος αυτής της περιμέτρου φαίνεται ότι υπήρχε τείχος, από το οποίο σήμερα σώζονται λιγοστά ερείπια.
Η τειχοδομία αποτελείται από αργολιθοδομή με συνδετικό κονίαμα μεταξύ των λίθων. Το καλύτερο σωζόμενο τμήμα τείχους βρίσκεται κατά μήκος της νότιας- νοτιοανατολικής πλευράς (φωτ.4,5). Πρόκειται για τείχος μήκους 40 μέτρων με ύψος που κυμαίνεται στο 1-1,5 μέτρο. Το πάχος του τείχους ήταν τουλάχιστον 1,30μ.
Ίχνη τείχους υπάρχουν και στη δυτική πλευρά και στη βορειοδυτική γωνία. Στη μακρυά βόρεια πλευρά, η πυκνή θαμνώδης βλάστηση έχει σκεπάσει πλήρως το τείχος.

Η κορυφή του λόφου είναι πεπλατυσμένη. Λιγοστή επιφανειακή κεραμική και διάσπαρτες πέτρες μαρτυρούν την ανθρώπινη εγκατάσταση στο λόφο που σήμερα είναι σκεπασμένος από βλάστηση. 150 μέτρα βόρεια του κάστρου, επί του Κρουσοβίτη ποταμού σώζεται δίτοξο πέτρινο γεφύρι (φωτ.6), από το οποίο γίνεται η πρόσβαση στον λόφο.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι κατά μήκος του Κρουσοβίτη ποταμού, επί Τουρκοκρατίας υπήρχε λιθόστρωτος δρόμος με πολλά γεφύρια που ένωνε τα χωριά Καρυδοχώρι και Αχλαδοχώρι με το Σιδηρόκαστρο. Πολλά από αυτά τα γεφύρια στέκουν όρθια ακόμη. 150 μέτρα βόρεια του κάστρου σώζεται το γεφύρι της Αγίας Κυριακής (Κάτω Μπέλιτσας). Να αναφέρουμε ότι ο δρόμος αυτός ήταν λιθόστρωτος και σωζόταν σε καλή κατάσταση όταν τον επισκέφθηκε ο Σαμσάρης Πέτρος το 1995. Σήμερα μετά βίας διακρίνονται ίχνη αυτού του λιθόστρωτου δρόμου. Χωρίς αμφιβολία αυτοί οι λιθόστρωτοι δρόμοι, χτίστηκαν σε ίχνη αρχαιότερων οδικών αρτηριών.

Πηγές