Λιγοστά ερείπια οχύρωσης και οικισμού στο πλάτωμα της κορυφής απόκρημνου λόφου με την ονομασία «Βλασέλνικο», μισό χιλιόμετρο βόρεια από το χωριό Οινούσσα, στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Σερρών.

Ιστορία

Η ιστορία του κάστρου δεν είναι γνωστή. Πιστεύεται ότι στον λόφο υπήρχε αρχικά ρωμαϊκό φρούριο και ρωμαϊκή νεκρόπολη (Σαμσάρης, 2004).
Η αρχή της χρήσης ασβεστοκονιάματος στην τειχοδομία τοποθετείται χρονικά από τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ. Αυτό, σε συνδυασμό με την επιφανειακή κεραμική παλαιοχριστιανικής περιόδου που βρέθηκε στον χώρο, μας κάνει να συμπεράνουμε, με επιφύλαξη, ότι το κάστρο ανήκει στην Πρωτοβυζαντινή Περίοδο.
Παρόμοιοι οχυρωμένοι οικισμοί (και κάστρα) υπάρχουν αρκετοί στην συγκεκριμένη περιοχή (πρόποδες Μενοικίου όρους). Παράδειγμα τα κάστρα Χιονοχωρίου, Νέου Σουλίου και Αγίου Πνεύματος. Όλοι αυτοί οι πρωτοβυζαντινοί οχυρωμένοι οικισμοί εγκαταλείφθηκαν μέχρι τον 7ο αιώνα, το αργότερο.

Πάντως, στην περιοχή γύρω από τον λόφο υπάρχει διαχρονική κατοίκηση. Προϊστορική εγκατάσταση εντοπίστηκε στον παρακείμενο λόφο του «Μπέγκου». Στον λόφο πιστεύεται ότι υπήρχε αρχαίο αγροτικό ιερό του Ήρωα Αυλωνίτη. Την Υστεροβυζαντινή Περίοδο αλλά και την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η περιοχή γύρω από τον λόφο φαίνεται ότι υπήρξε ασκητικό κέντρο με μοναχούς προερχόμενους από την Μονή Τιμίου Προδρόμου. Ίχνη αυτής της περιόδου είναι η αγιογραφία στον βράχο, παρακείμενο παλαιό ναΰδριο, που δεν σώζεται σήμερα, αλλά και η επιφανειακή κεραμική που ανάγεται στην Υστεροβυζαντινή Περίοδο και στην Τουρκοκρατία.
Αναφορές έχουμε επίσης και για χωριό που υπήρχε στην σημερινή θέση της Οινούσσας κατά τη Βυζαντινή Περίοδο. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ως χωρίον τον 14ο αιώνα με ονομασίες: Πρεβέσαινα (1346), Δρεβέσαινα (1351) και Τρεβίσηνα (1357). Στις αρχές του 20ου αιώνα ονομαζόταν Δερβέσιανη. Το σημερινό χωριό δημιουργήθηκε κυρίως από κατοίκους του γειτονικού Χιονοχωρίου. Το 1930, ο οικισμός Δερβέσιανη μετονομάστηκε σε Οινούσσα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η κορυφή του λόφου βρίσκεται σε υψόμετρο 190 μέτρων. Στη ρίζα του βράχου, στη θέση Φανερωμένη, υπάρχει το σύγχρονο εξωκκλήσι Κοιμήσεως της Θεοτόκου και ακριβώς δίπλα σχηματίζεται βαθύ φαράγγι από τα νερά του Κοκκινορέματος. Ο λόφος αποτελεί το τελευταίο βραχώδες ύψωμα στο σημείο που τελειώνει το φαράγγι.
Η κορυφή του λόφου είναι πεπλατυσμένη και στο μεγαλύτερο μέρος περιτριγυρίζεται από κάθετα ασβεστολιθικά βράχια που την καθιστούσαν απροσπέλαστη. Η οχυρωμένη ανατολική πλευρά αποτελούσε το πιο ευπρόσβλητο σημείο του κάστρου. Ένας στενός αυχένας διαχωρίζει το ύψωμα από την κατερχόμενη βουνοπλαγιά. Ο λόφος ανήκει στον ορεινό όγκο του Μενοικίου όρους.

Η περίμετρος του κάστρου στην κορυφή είναι 150-160 μέτρα. Οχύρωση συνεχούς τείχους μήκους 80 μέτρων έφραζε την είσοδο της ευάλωτης ανατολικής μεριάς. Το τείχος αυτό βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση, αφού το μεγαλύτερο μέρος έχει σκορπίσει στις απότομες πλαγιές. Όμως τα ίχνη του είναι εμφανή σε όλο το μήκος της πορείας του. Πρόκειται για τείχος αποτελούμενο από αργολιθοδομή με λευκό συνδετικό κονίαμα μεταξύ των λίθων. Το καλύτερα σωζόμενο τμήμα τείχους έχει μήκος 15 μέτρα και μέγιστο ύψος μέχρι 1,5 μέτρο (φωτ.3, 4).

Το πλάτωμα της κορυφής είναι γεμάτο από διάσπαρτες πέτρες, κεραμικά και θραύσματα πιθαριών. Εξωτερικά του τείχους και κατά μήκος της απότομης νότιας πλαγιάς διακρίνονται επίσης θεμέλια κτισμάτων και τοιχία με ασβεστοκονίαμα (φωτ. 6, 8). Όλα αυτά φαίνεται να είναι απομεινάρια από έναν άγνωστο οχυρωμένο οικισμό που απλωνόταν εσωτερικά και εξωτερικά του τείχους. Στη νότια πλαγιά διακρίνονται και κάποιες ταφές.

Στη νοτιοδυτική ρίζα του βράχου, στη θέση «Φανερωμένη», βρίσκεται το παρεκκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (φωτ.1). Ενδιαφέρον παρουσιάζει μια βυζαντινή βραχογραφία που σώζεται στον κάθετο βράχο πίσω από την εκκλησία (φωτ.8). Πρόκειται για αγιογραφία που αναπαριστά την Παναγία να κρατά στην αγκαλιά της τον Χριστό, ενώ αριστερά και δεξιά υπάρχουν αρχάγγελοι. Από δίπλα σώζεται και η κτητορική επιγραφή με ημερομηνία 1382.
Εντύπωση προκαλεί επίσης μια μεγάλη σπηλιά που βρίσκεται στη βορειοδυτική ρίζα του λόφου, η οποία αποκαλείται ασκητότρυπα (φωτ. 10, 11). Αποτελεί μια από τις πολλές βραχοσπηλιές που σχηματίζονται στα κάθετα βράχια του φαραγγιού, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως ασκηταριά από μοναχούς της ιστορικής Μονής Τιμίου Προδρόμου που βρίσκεται 3,5 χλμ βορειότερα.

Πηγές