Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία που βρίσκονται στην Αργολίδα είναι η Ακρόπολη της Καζάρμας. Βρίσκεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Αραχναίου όρους, στο μέσο περίπου της απόστασης, μεταξύ Ναυπλίου και Λυγουριού (15ο χιλιόμετρο), κοντά στο χωριό Αρκαδικό.

Πρόκειται για αρχαίο κάστρο που χρησιμοποιήθηκε και από Βυζαντινούς και Φράγκους.

Το Όνομα του Κάστρου

«Καζάρμα» σημαίνει φρούριο και είναι η παλιά ονομασία του συνοικισμού Άγιος Ιωάννης του Αρκαδικού. Το «ακρόπολη» οφείλεται στην προφανή αρχαία προέλευση του οχυρού.

Το κάστρο έχει ταυτοποιηθεί με το Ξεροκαστέλλι που αναφέρεται από τον κατάλογο των φράγκικων κάστρων του 1377 ως Sorcastelli και του 1467 ως Sero Castellia. Η λίστα του 1467 το σημειώνει ως κατεστραμμένο.

Η ταύτιση με το Ξεροκαστέλι, προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Buchon (1843). Δεν είναι απολύτως σίγουρη, αλλά είναι η πιο πιθανή.

Ένας λόγος που συνηγορεί υπέρ της ταύτισης με το Ξηροκαστέλι είναι ότι το κάστρο αυτό είναι το πιο κοντινό στη Μονή Καρακαλά, που βρίσκεται 3,5 χλμ προς τα ΒΔ. Το παλιό όνομα της μονής ήταν Μονή Ξηροκαστελίου (που οι Τούρκοι μετέφρασαν σε Καρακουλέ από όπου προήρθε το «Καρακαλάς»).

Ιστορία

Η Ακρόπολη της Καζάρμας, είναι μια σχετικά μικρή οχύρωση και βρίσκεται επί του αρχαίου δρόμου Άργους - Ναυπλίου - Επιδαύρου. Σύμφωνα με μία εκδοχή, κατασκευάστηκε από τους Αργείους για να επιβλέπει τα σύνορα των αρχαίων πόλεων-κρατών Άργους και Επιδαύρου.
Πάντως είναι πολύ πιθανό να μην ήταν απλό φρούριο, αλλά κάποια αρχαία κώμη. Έχει προταθεί η ταύτιση της Καζάρμας με την αρχαία Λήσσα, που κατά τον Παυσανία υπήρχε στους πρόποδες του Αραχναίου.

Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε και από τους Βυζαντινούς δεδομένου ότι υπάρχουν ίχνη ανοικοδόμησης κατά τη Μεσοβυζαντινή Περίοδο. Αξιοποιήθηκε επίσης από τους Φράγκους οι οποίοι ενίσχυσαν την οχύρωση και πρόσθεσαν κτίσματα.

Σε όλη τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας, το Ξεροκαστέλι ανήκε στην Καστελλανία της Κορίνθου και όχι του Ναυπλίου (που είναι πολύ πιο κοντά). Από τις αρχές του 13ου αιώνα, με την έναρξη της Φραγκοκρατίας, ήταν στη δικαιοδοσία του Όθωνα Ντελαρός, Δούκα των Αθηνών.

To 1358 το κάστρο αποδόθηκε στον Νικολό Ατσαγιόλι (Nicolo Acciaiuoli) o ο οποίος ήταν ευγενής από τη Φλωρεντία, που το 1338-1340 είχε υπηρετήσει ως βάιλος του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Αργότερα έγινε Μεγάλος Σινεσάλος (Gran Seniscalco) του Βασιλείου της Νάπολης. Ο Ατσαγιόλι είχε βοηθήσει τον Ρομπέρτο του Τάραντος και τη μητέρα του Αικατερίνη του Βαλουά να εδραιώσουν την εξουσία τους στο πριγκιπάτο. Σαν ανταμοιβή για τις υπηρεσίες του, έλαβε φέουδα στη Μεσσηνία (το 1338) και αργότερα, το 1358, την Καστελλανία της Κορίνθου με 8 κάστρα συμπεριλαμβανομένου του Ξεροκαστελίου.

Μετά τον θάνατο του Ατσαγιόλι, η Καστελλανία πέρασε το 1371 στον ανιψιό του Νέριο, που το 1385, έγινε Δούκας των Αθηνών. Από τα τέλη του 14ου αιώνα το κάστρο ήταν υπό τον έλεγχο των Βυζαντινών του Μυστρά, μέχρι την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς το 1458.

Επί Τουρκοκρατίας δεν χρησιμοποιήθηκε εξ όσων γνωρίζουμε.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο έχει έκταση σχεδόν 4 στρέμματα εντός μιας περιμέτρου 275 μέτρων.

Τα τείχη (με πλάτος 2,50 μ. και σωζόμενο μέγιστο ύψος 5,20 μ.) είναι κατασκευασμένα με το πολυγωνικό σύστημα και χρονολογούνται περί τον 4ο π.Χ αιώνα.

Στο φρούριο υπάρχουν 4 κυκλικοί πύργοι, εκ των οποίων ο ένας μετασκευάστηκε σε ορθογωνικό). Η κύρια πύλη βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο, κοντά σε έναν από τους πύργους. Υπάρχει και μια μικρή δευτερεύουσα πύλη στην ανατολική πλευρά.
Εκτός από τον βορειοανατολικό κυκλικό πύργο όπου έχει προστεθεί ορθογώνιο μεσαιωνικό πανωσήκωμα διαστάσεων 4,90✖2,50μ., και σε πολλά άλλα σημεία των τειχών υπάρχουν προσθήκες πάνω στα αρχαία τείχη, με μεταγενέστερη λιθοδομή από ημικατεργασμένες μικρότερες πέτρες.

Να σημειωθεί ότι στην ίδια περιοχή βρίσκεται και η Μυκηναϊκή γέφυρα, γνωστή ως Γέφυρα του Αρκαδικού ή Γέφυρα της Καζάρμας, η οποία θεωρείται η αρχαιότερη διατηρημένη γέφυρα της Ευρώπης.

Πηγές