Ο Μονόλιθος βρίσκεται 73 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την πόλη της Ρόδου. Είναι ένα πολύ γραφικό χωριό που εντυπωσιάζει με τα δρομάκια του και τα λιθόκτιστα σπίτια του. Οφείλει το όνομά του στον τεράστιο μονόλιθο βράχο που στέκει από πάνω του και που στην κορυφή του υπάρχει κάστρο από την εποχή των Ιπποτών. Σήμερα ο Μονόλιθος κατοικείται από 350 περίπου μόνιμους κατοίκους.

Ιστορία

Στο βράχο κατά τους κλασικούς χρόνους υπήρχε φρυκτωρία και αργότερα Βυζαντινό κάστρο που το ανακαίνισαν εκ βάθρων οι Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, περί το 1476.

Όπως μαρτυρεί ο φθαρμένος θυρεός πάνω από την πύλη, η κατασκευή έγινε όταν την ηγεσία του τάγματος είχε ο Μέγας Μάγιστρος D’ Aubusson (Ντ’ Ωμπυσσόν, 1476-1503). Διάταγμα του 1479 αναφέρει πως σ’ αυτό έπρεπε να καταφύγουν οι κάτοικοι της Απολακκιάς σε περίπτωση επίθεσης.

Σκοπός του κάστρου ήταν να εποπτεύει ολόκληρη τη νότια Ρόδο και να προσφέρει προστασία στους κατοίκους από τις επιθέσεις των πειρατών. Λόγω της θέσης του και της εξαιρετικής φυσικής οχύρωσης, υπήρξε ένα από τα τέσσερα ισχυρά φρούρια της Ρόδου και μάλλον δεν αλώθηκε ποτέ.

Δεν είναι κάτι άλλο γνωστό από την ιστορία του κάστρου. Λογικά, μετά την πολιορκία της Ρόδου το1522 και την αποχώρηση των Ιωαννιτών, θα πρέπει να έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Μπορούμε επίσης να υποθέσουμε ότι θα έχασε τη χρησιμότητα του μέχρι τον 17ο αιώνα με την εξασθένηση της πειρατείας και δεδομένου ότι δεν ήταν και πολύ βολικό, σταδιακά θα εγκαταλείφθηκε.

Από το κάστρο μπορεί να δει κανείς τα νησιά Χάλκη και Αλιμιά ως και τη Μικρά Ασία.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η εξωτερική οχύρωση του φρουρίου διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Δυστυχώς δεν συμβαίνει το ίδιο και στο εσωτερικό. Εντός του περιβόλου του κάστρου σώζονται δεξαμενές, τμήματα από τους πύργους και τις στοές, καθώς και ο ναΐσκος του Αγίου Παντελεήμονα.