Ερείπια μεγάλου, σχετικά, πύργου στη δυτική άκρη του περιβόλου της Ιεράς Μονής Παναγίας Αμάρτου ανάμεσα στα χωριά Κρητηνιά και Έμπωνας στην νοτιοδυτική Ρόδο.
Κεντρικό σημείο της μονής είναι το ξωκλήσι με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που είχε βρεθεί το Μεσαίωνα στο σπήλαιο της Αγιόπετρας που βρίσκεται λίγο πιο ψηλά.

Το Όνομα του Κάστρου

Αρχικά το μοναστήρι ήταν Καθολικό, αφιερωμένο στην Αγία Μάρθα. Η ονομασία «Αμάρτου» μάλλον προέρχεται από ελληνοποίηση και παραφθορά του Santa Martha.

Ιστορία

Στο προαύλιο της εκκλησίας υπάρχει μαρμάρινο θραύσμα που ήταν ενσωματωμένο στον τοίχο του πύργου με χαραγμένο τον θυρεό των Ιπποτών της Ρόδου. Παλαιότεροι μελετητές όπως ο Peter Locke και ο Klaus Gallas, δεν πρόσεξαν ότι το οικόσημο είναι στην εκκλησία και μη διακρίνοντας κάποιο ένθετο των Ιωαννιτών στην τοιχοποιία υπέθεσαν ότι ο πύργος ήταν είτε απλή κατοικία είτε ανήκε σε προγενέστερη περίοδο, πριν από τους ιππότες.
Όμως ο θυρεός υπάρχει (Losse, 2009) και ο πύργος ήταν τελικά όντως της περιόδου των Ιωαννιτών, δηλαδή κατασκευή του 14ου ή, το πθανότερο, του 15ου αιώνα. Αρχικά πρέπει να ήταν φεουδαρχικός πύργος-κατοικία και μάλλον προϋπήρχε του μοναστηριού το οποίο ιδρύθηκε το 1492. Είχε και ρόλο βίγλας, καθώς το σημείο έχει πολύ καλή θέα προς τη δυτική ακτή, μέχρι την Αλιμιά και τη Χάλκη.

Για το Αμάρτου υπάρχει μια αναφορά σε ένα έγγραφο του Μεγάλου Μαγίστρου Ντ’ Ωμπυσόν (Pierre d'Aubusson) του 1493 με το οποίο επέτρεπε σε 42 εποίκους (δέκα οικογένειες) από τη Χάλκη να εγκατασταθούν εκεί.

Σημειωτέον ότι οι εκτάσεις της παλιάς μονής, μαζί με τον πύργο, ανήκουν σήμερα σε ιδιώτη.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος ήταν τετράγωνος και τριώροφος. Το δάπεδο του πρώτου ορόφου ήταν πέτρινο και του δευτέρου ξύλινο. Ο ανατολικός και ο δυτικός τοίχος είχαν μήκος 10.82μ και οι άλλοι 9.89μ.
Το πάχος τοίχων είναι 1.5 μέτρα.
Έχει κατασκευαστεί με πέτρες από την ακτή που είναι 2 χιλιόμετρα προς τα δυτικά. Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με επίχρισμα (σοβά) εσωτερικά και εξωτερικά.

Στην κορυφή δεν διασώθηκαν (και ίσως δεν υπήρχαν) πολεμίστρες. Καλυπτόταν πιθανότατα από κεραμοσκεπή, όπως συμπεραίνεται από τα θρύμματα κεραμιδιών που είχαν βρεθεί στα μπάζα γύρω από τον πύργο.

O πύργος έχει καταστραφεί κυρίως επειδή οι πέτρες του έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς σαν οικοδομικό υλικό για νεώτερα κτίσματα της μονής. Νότια προς νοτιοανατολικά διατηρείται σε κάποια απόσταση τμήμα τείχους που σήμερα χρησιμοποιείται σαν πεζούλα για τις καλλιέργειες και που ίσως ήταν μέρος της οχυρωματικής περιβόλου του συγκροτήματος του πύργου.

Σημερινή Κατάσταση

Ερείπιο με άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης.

Πηγές