Η Χάλκη βρίσκεται στα δυτικά της Ρόδου, μόλις 5 μίλια από το ακρωτήριο του Μονόλιθου. Με έκταση 28 τ.χλμ. είναι το μικρότερο κατοικημένο νησί των Δωδεκανήσων.

Ο κύριος αρχαιολογικός χώρος του νησιού είναι το Χωριό, 2 χλμ. δυτικότερα από τον Εμπορείο, χτισμένο σε πλαγιά λόφου. Οι Χαλκήτες έμεναν στο Χωριό έως το 19ο αιώνα, καλά προστατευμένοι από τους πειρατές. Πάνω από το εγκαταλειμμένο χωριό δεσπόζει το μεσαιωνικό κάστρο.

Ιστορία

Το κάστρο στην πιο πρόσφατη μορφή του χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, από τους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου πάνω στα ερείπια Ελληνιστικής ακρόπολης. Κοντά στην είσοδο υπάρχει εντοιχισμένο το οικόσημο του Μεγάλου Μάγιστρου Pierre d’Aubusson (Ντ’ Ωμπουσόν, 1476-1503).

Από τα διατάγματα των μεγάλων μαγίστρων Orsini (1474) και D’ Aubusson (1479), που αφορούσαν μέτρα για την προστασία του πληθυσμού από εχθρικές επιθέσεις, συμπεραίνουμε ότι το κάστρο δεν θεωρούνταν ασφαλές καταφύγιο και οι οδηγίες ήταν οι κάτοικοι να αναζητήσουν καταφύγιο στο κάστρο της Ρόδου. Ο βασικός λόγος πρέπει να ήταν ότι το κάστρο ήταν μικρό και δεν μπορούσε να χωρέσει πολύ κόσμο. Επιπλέον, ο αριθμός των διαθέσιμων έμπειρων πολεμιστών στη Χάλκη που θα μπορούσαν να υπερασπιστούν το κάστρο πρέπει να ήταν περιορισμένος.

Ως συνέπεια αυτής της αμυντικής στρατηγικής, κατά τα έτη 1475 και 1480 το κάστρο εκκενώθηκε, ενώ το 1493 εγκαταλείφθηκε οριστικά και οι κάτοικοι της Χάλκης αναζήτησαν καταφύγιο στη Ρόδο. Tο 1522 κατελήφθη από τους Τούρκους.

Επί Τουρκοκρατίας, το κάστρο δεν εκσυγχρονίστηκε και εγκαταλείφθηκε οριστικά. Χρησιμοποιήθηκε μόνο ως παρατηρητήριο. Είναι γνωστό πως το 1658 οι βιγλάτορες του κάστρου ειδοποίησαν την Οθωμανική φρουρά της Ρόδου για επικείμενη επίθεση ενετικού στόλου υπό τον Φραγκίσκο Μοροζίνι.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Πρόκειται για μικρό σχετικό κάστρο που καταλαμβάνει μια έκταση 2 περίπου στρεμμάτων εντός μιας περιμέτρου μήκους 260 μέτρων. Το σχήμα είναι επίμηκες ακολουθώντας την κορυφογραμμή του βράχου στον άξονα ανατολή-δύση.

Τα τείχη της νότιας πλευράς έχουν καταρρεύσει, αλλά φαίνεται ότι εξαρχής δεν ήταν μεγάλου ύψους, γιατί η φυσική διαμόρφωση του εδάφους είναι ήδη οχυρή. Καλύτερα διατηρημένη είναι η βόρεια πλευρά που φαίνεται στις φωτογραφίες 1, 13-15. Στο ανατολικό άκρο βρίσκεται η κύρια είσοδος.

Από την αρχαία ακρόπολη που προϋπήρχε στη θέση διατηρούνται οι θυραίοι λίθοι και το ανώφλι της κυρίας εισόδου, η πυλίδα στη νότια πλευρά και κάποια άλλα σκόρπια τμήματα που έχουν ενσωματωθεί ως spolia στις μεταγενέστερες κατασκευές.

Στο κάστρο άρχισαν το 2014 εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και στερέωσης, Μεταξύ άλλων αναστηλώθηκε ο μεγάλος τετράγωνος βόρειος πύργος που είναι το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του κάστρου (φωτ.16).

Στο εσωτερικό του σώζεται ερειπωμένος ο ναός του Αγίου Νικολάου με υπολείμματα τοιχογραφιών του 15ου και του 17ου αιώνα.