Υπολείμματα άγνωστου κάστρου και μεσαιωνικού οικισμού πάνω από το φαράγγι του ποταμού Νέδα στην Πελοπόννησο.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Το κάστρο βρίσκεται σε ένα ύψωμα στο κέντρο περίπου του τριγώνου που σχηματίζουν τα χωριά Στόμιο, Πλατάνια και Νέα Φιγαλεία. Κάτω από το κάστρο βρίσκεται μια από τις ωραιότερες τοποθεσίες της Πελοποννήσου με τους καταρράκτες της Νέδας και το τοξωτό γεφύρι. Στην απέναντι όχθη της Νέδας, βρίσκεται το ξωκκλήσι της Παναγίας όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι στις 23 Αυγούστου.

Το σημείο είναι πάνω στο σύνορο μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας, αλλά όντας στη νότια όχθη της Νέδας, προς τα Πλατάνια, ανήκει στο Δήμο Τριφυλίας και στη Μεσσηνία.

Το Όνομα του Κάστρου

Η ονομασία Στομιόκαστρο δεν προέρχεται από το χωριό Στόμιο που είναι απέναντι, αλλά από μια τοποθεσία του φαραγγιού της Νέδας όπου το ποτάμι μπαίνει σε μια σπηλιά με ένα μεγάλο σκοτεινό άνοιγμα και ακολουθεί για μερικές εκατοντάδες μέτρα υπόγεια διαδρομή. Το σημείο αυτό λέγεται «στόμιο» και από εδώ παίρνει το όνομά του τόσο το κάστρο όσο και το χωριό απέναντι.

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε την ιστορία του κάστρου για το οποίο δεν υπάρχουν μαρτυρίες από ιστορικές πηγές.

Η χρονολογία κατασκευής του δεν μπορεί να προσδιοριστεί με κάποια καλή προσέγγιση. Στο χώρο έχουν βρεθεί ελάχιστα επιφανειακά ευρήματα της υστεροβυζαντινής περιόδου ενώ έχουν διατυπωθεί υποθέσεις ότι είναι Βενετσιάνικο και μάλιστα της Β’ Ενετοκρατίας. Πάντως η επικρατούσα άποψη είναι ότι είναι μάλλον φράγκικο χωρίς αυτό να είναι επιβεβαιωμένο.

Παλαιότεροι ξένοι περιηγητές είχαν δει το κάστρο και αυτοί ήταν που το σημείωσαν ως «Στόμιο». Ο Άγγλος Ληκ (Leake, 1830) το αναφέρει ως Sostommiou. O Γάλλος Πουκβίλ (Pouqueville, 1826-27) είναι ο πρώτος που σημειώνει ότι είναι φράγκικο κάστρο, χαρακτηρισμό που υιοθετούν και μεταγενέστεροι ερευνητές οι οποίοι δεν μπήκαν στον κόπο να μελετήσουν το κάστρο πιο διεξοδικά, ούτε καν να το επισκεφτούν.

Άλλοι μελετητές (Conze and Michaelis, 1861) δίνουν στο κάστρο το όνομα Οξοφωλιά που δεν σώζεται τοπικά μέχρι σήμερα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Οι πλαγιές του υψώματος που περιρρέεται από τη Νέδα είναι πολύ απότομες, σχεδόν κατακόρυφες, εκτός από τη νότια πλευρά που είναι σχετικά ομαλή και δημιουργεί ένα πλάτωμα με την τοπική ονομασία «Καστράκι» όπου είχε αναπτυχθεί το μικρό μεσαιωνικό χωριό.

Αυτό που έχει μείνει από το κάστρο είναι τα λιγοστά ερείπια 20 κατοικιών περίπου και, προς την κορυφή του υψώματος, στη βορινή πλευρά, υπολείμματα μικρού φρουρίου με ένα πύργο που σώζεται σε μέγιστο ύψος 3 μέτρων.

Πηγές