Το φρούριο του Αγίου Νικολάου Κυριακοσελλίων, βρίσκεται στον οικισμό Κυριακοσελλίων της επαρχίας Αποκόρωνα. Είναι Βυζαντινό φρούριο που κτίστηκε από τον Σκορδύλη, άρχοντα της περιοχής, για να εποπτεύει τα κτήματά του.

Το Όνομα του Κάστρου

To Καστέλι πήρε το όνομά του από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου στους βόρειους πρόποδες του λόφου.

Ιστορία

Το 1192, ο Βυζαντινός άρχοντας Σκορδύλης (ανιψιός του Βυζαντινού αυτοκράτορα) πήρε ως τιμάριο την περιοχή των Αρμένων, Στύλου, Καλυβών και όλο το νοτιοδυτικό διαμέρισμα του Αποκόρωνα μέχρι και τα Κεραμειά (τα Μικρά Σφακιά όπως λέγοταν τότε).

Για να εξασφαλίσει τη γη του και να κατοχυρώσει τα προνόμια του, ο Σκορδύλης έκτισε ένα απόρθητο φρούριο σε ύψωμα των Κυριακοσελλίων. Το ύψωμα ήταν απόκρημνο, με πρόσβαση μόνο από τα δυτικά και κατέληγε σε γωνία, που υποστηριζόταν από ένα ισχυρό υπερμεγέθη κυκλικό πύργο.

Όταν ο Γενουάτης αρχιπειρατής και κόμης της Μάλτας, Ερρίκος Πεσκατόρε, κατέλαβε την Κρήτη, ίδρυσε ή επισκεύασε και εξόπλισε 15 συνολικά φρούρια στην Κρήτη. Ένα από αυτά ήταν το φρούριο του Αγίου Νικολάου. Όταν οι Ενετοί εξεδίωξαν τον Πεσκατόρε από την Κρήτη το 1211, το χρησιμοποίησαν και αυτοί σαν δικό τους φρούριο.

Κατά την επανάσταση του 1217, που είχε ως αρχηγούς τον Κωνσταντίνο Σεβαστό Σκορδύλη και τον Μιχάλη Μελισσηνό, ολόκληρη σχεδόν η δυτική Κρήτη, από τον Μυλοπόταμο και πέρα, περιήλθε στα χέρια των επαναστατών. Έτσι, το φρούριο του Αγίου Νικολάου έγινε και πάλι για λίγο ιδιοκτησία των Σκορδύληδων.

Οι επαναστάσεις κατά των Ενετών στα πρώτα χρόνια της υποδούλωσης της Κρήτης σε αυτούς, ήταν συνεχείς και η μια διαδεχόταν την άλλη. Σε μια από αυτές του 1234-1236, οι Ενετοί με τον Γραδενίγο νίκησαν τους επαναστάτες και κυρίευσαν όλο το νησί. Μόνον στο φρούριο του Αγίου Νικολάου στα Κυριακοσέλλια κυμάτιζε ο Δικέφαλος Αετός του Βυζαντίου, ως τις 23-7-1236, όταν παραδόθηκε στους Ενετούς κατόπιν συμφωνίας. Οι Σκορδύληδες έχασαν το φρούριο, κέρδισαν όμως τα προνόμια τους.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο λόφος είναι εξαιρετικά δύσβατος και απροσπέλαστος προσφέροντας πολύ καλή φυσική οχύρωση. Η πρόσβαση γίνεται από τα βορειοδυτικά, αλλά σήμερα δεν διακρίνονται πύλες.

Σε βραχώδες έξαρμα στη δυτική πλευρά υπάρχει πολυγωνικός πύργος που διατηρείται σε ύψος 5 μέτρων και πάχος τοίχων 1,20 μ.

Στα ανατολικά υπάρχει πλάτωμα όπου βρίσκεται η νεώτερη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και δίπλα της ερείπια βυζαντινού ναού.

Στη βόρεια πλευρά των τειχών υπάρχουν τα ερείπια άλλου πύργου .

Στην ανατολική πλευρά του λόφου υπάρχει διπλό τείχος: προτείχισμα και περίβολος. Υπολείμματα του οχυρωματικού περιβόλου διακρίνονται σε όλη τη νότια πλευρά ακολουθώντας τις καμπύλες του εδάφους.

Πηγές