Το Ασκύφου είναι ένα μικρό οροπέδιο 50 περίπου χιλόμετρα νότια από τα Χανιά, σε υψόμετρο 730 μέτρα και είναι τμήμα της περιοχής που ονομάζουμε Σφακιά.

Το οροπέδιο, στο οποίο βρίσκονται 5 χωριά με ελάχιστους κατοίκους, περιβάλλεται από τα Λευκά Ορη και μοιάζει σαν ένα γιγάντιο κύπελλο, που στα αρχαία Ελληνικά λέγεται σκύφος. Πιθανολογείται ότι πριν χιλιάδες χρόνια, το οροπέδιο Ασκύφου ήταν μια μεγάλη λίμνη.

Εδώ, το 1821 έλαβε χώρα μεγάλη μάχη ανάμεσα στους Τούρκους και τους Σφακιανούς, που κατέληξε σε νίκη των ντόπιων. Δυστυχώς 2 χρόνια μετά, το 1823, το Ασκύφου κάηκε από τον Χουσεΐν Μπέη.

Οι Τούρκοι έχτισαν το συγκεκριμένο φρούριο μετά την επανάσταση του 1866 για τον έλεγχο της περιοχής.

Πρόκειται βασικά για δύο κουλέδες σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, επάνω σε δύο ισοϋψείς και γειτονικούς λόφους. Ο ένας από τους δύο κουλέδες είναι το κυρίως οχυρό και διατηρείται σε κάποιο ύψος ενώ από τον απέναντι κουλέ σώζονται ερείπια σε χαμηλό ύψος.
Το πλησιέστερο χωριό είναι το Γωνί, προς νότον.

Οι δύο κουλέδες αποτελούσαν μάλλον κισλά (κεντρικός κούλες διοίκησης και στρατωνισμού) και ήταν ο οπτικός σύνδεσμος μεταξύ των πολυάριθμων κουλέδων στην περιοχή Αποκορώνου με τους εξίσου πολυάριθμους στην περιοχή Σφακίων.

Το φρουριακό συγκρότημα των δύο κουλέδων έχει χαρακτηριστεί ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ και συμπεριλαμβάνεται στον Διαρκή κατάλογο κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων.

Στον Καστρολόγο υπάρχει ειδικός χάρτης με τη συνολική εικόνα και χαρτογράφηση των 67 σωζόμενων κουλέδων της Κρήτης (πιθανόν υπάρχουν κι άλλοι που γνωρίζουμε).

Πηγές