Ένα σχετικά καινούργιο τουρκικό φρούριο που διατηρείται σε καλή κατάσταση, πάνω από τον όρμο της Σούδας στην Κρήτη.

Έχει χαρακτηριστεί ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ και συμπεριλαμβάνεται στον Διαρκή κατάλογο κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Το φρούριο κτίστηκε για να ελέγχει την κοιλάδα του Αποκόρωνα, από την οποία διερχόταν το πέρασμα προς τα Χανιά. Μαζί με τους άλλους Κουλέδες που έκτισαν οι Τούρκοι στον Αποκόρωνα, ήλεγχε το λιμάνι της Σούδας και υποστήριζε το κοντινό φρούριο Ιντζεδίν.

Το Όνομα του Κάστρου

«Φρούριο Απτέρων» είναι μια εξελληνισμένη απόδοση της ονομασίας του φρουρίου. Το όνομα αυτό δόθηκε από την παρακείμενη αρχαία πόλη Άπτερα. Το φρούριο πάντως παλιά ήταν γνωστό σαν Κούλες του Σιούμπαση ή απλά Κούλες.

Ιστορία

Το φρούριο βρίσκεται 12km ανατολικά των Χανίων, κοντά στη θέση Παλαιόκαστρο (όπου υπήρχε βενετσιάνικο κάστρο), πολύ κοντά στο χωριό Καλάμι και στα ερείπια της Αρχαίας Απτέρας. Το φρούριο κτίστηκε από τους Τούρκους μετά την Κρητική Επανάσταση του 1866, κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος για τον επανέλεγχο της Κρήτης με ένα δίκτυο από οχυρωματικά έργα. Συγκεκριμένα άρχισε να κτίζεται τον Δεκέμβριο του 1867, ολοκληρώθηκε μέσα στο 1868 και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα φρουριακής Αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα.

Ο Κούλες μετά την αποχώρηση των Τούρκων από την Κρήτη, χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο για το χωριό Μεγάλα Χωράφια.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο Κούλες της Απτέρας σώζεται ακόμη και σήμερα, σε πολύ καλή κατάσταση. Είχε εξοπλιστεί με δύο πύργους που ήταν στραμμένοι προς τα δυτικά (ήλεγχε το πέρασμα προς τα Κεραμειά) και τα ανατολικά (προς τις Καλύβες). Ο πρώτος επικοινωνούσε με το φρούριο της Σούδας, ενώ ο δεύτερος με το φρούριο Ιντζεδίν και τους κουλέδες των Καλύβων και του Νιου Χωριού.

Το φρούριο ήταν το μεγαλύτερο φρουριακό συγκρότημα της εποχής του και περιλαμβάνει χώρους, οι οποίοι αναπτύσσονται συμμετρικά σε σχήμα Π, περιμετρικά σε μια ορθογώνια αυλή. Οι κυκλικοί του πύργοι καταλαμβάνουν τη νοτιοδυτική και νοτιοανατολική γωνία του φρουρίου, ενώ η κεντρική πύλη βρίσκεται στην ανατολική του όψη, προφυλαγμένη κατάλληλα από μια εσοχή (αυτιά).

Στις επάλξεις, που ήταν στο δώμα του Κούλε, ανέβαιναν οι στρατιώτες με εσωτερικές ξύλινες σκάλες. Το φρούριο διέθετε όλους τους αναγκαίους χώρους στρατωνισμού, διαμονής αξιωματικών, αποθήκευσης, φυλάκισης, παρασκευής φαγητού, εστίασης, κ.α. Η καλή κατάσταση του φρουρίου οφείλεται στην άριστη ποιότητα κατασκευής των τοίχων του.

Σημερινή Κατάσταση

Το φρούριο είναι σε καλή κατάσταση πρώτον διότι έιναι σχετικά καινούργιο (τέλη 19ου αιώνα), δεύτερον διότι έχει άριστη ποιότητα κατασκευής, τρίτον διότι δεν υπήρξε το επίκεντρο κάποιας καταστροφικής μάχης.

Πηγές