Λιγοστά και δυσδιάκριτα κατάλοιπα ενός κτίσματος, που μάλλον ήταν πύργος, επάνω στο δρόμο που συνδέει τα χωριά Ερυθρές (παλιό όνομα: Κριεκούκι) και Δάφνη (παλιό όνομα: Δαριμάρι).

Το σημείο που βρίσκεται ο πύργος είναι στις παρυφές του δημοτικού διαμερίσματος Δερβενοχωρίων, αλλά ανήκει τυπικά (και οριακά) στη Δυτική Αττική. Ιστορικά, είναι πιο λογικό να τον κατατάξουμε στην ομάδα των μεσαιωνικών (και νεώτερων) πύργων της Βοιωτίας.

Το Όνομα του Κάστρου

Λίγο πιο νότια από τη θέση του πύργου υπάρχουν και άλλα χαλάσματα. Εδώ ήταν παλιά ένας μικρός κτηνοτροφικός οικισμός, τα «Μπούμπουκα». Η ονομασία οφείλεται σε κάποιον αρβανίτη αρχιτσέλιγκα ονόματι Μπούμπουκας που το πάλαι ποτέ (άγνωστο πότε ακριβώς) είχε εγκατασταθεί εδώ με τα κοπάδια και την οικογένειά του.

Οι Αλβανοί κατέκλυσαν τη Βοιωτία προς το τέλος του 14ου αιώνα, μετά το 1382 όταν μερικές φάρες Αρβανιτών, που είχαν ήδη επεκτείνει τα βοσκοτόπια τους στη Θεσσαλία, πήραν άδεια από τον βασιλιά Πέτρο Δ’ της Αραγωνίας να εγκατασταθούν πιο νότια σε περιοχές του Δουκάτου των Αθηνών. Αυτό έγινε με σκοπό την αμυντική και πληθυσμιακή ενίσχυση του Δουκάτου.
Υπενθυμίζεται ότι μέχρι το 1388 η Βοιωτία ήταν κτήση της Καταλανικής Εταιρείας που είχε κυριαρχήσει στη Στερεά Ελλάδα από το 1311, ενώ ο Πέτρος Δ’ (Pedro IV de Aragón), εκτός από βασιλιάς της Αραγωνίας, έφερε, από 1381, και τον τίτλο του Δούκα των Αθηνών και Νέων Πατρών.

Ιστορία

H χρονολογία κατασκευής του πύργου δεν είναι γνωστή ούτε κατά προσέγγιση. Ο οικισμός ίσως να υπήρχε εκεί από το τέλος του 14ου αιώνα, αλλά ο πύργος μπορεί να είχε κτιστεί πολύ νωρίτερα ή πολύ αργότερα από Βυζαντινούς, Φράγκους, Καταλανούς ή Οθωμανούς.

Η μοναδική μαρτυρία για την ύπαρξη του πύργου προέρχεται από τον Άγγλο περιηγητή συνταγματάρχη William Martin Leake που επισκέφθηκε την περιοχή τον Ιανουάριο του 1806 και σημειώνει την ύπαρξη πύργου στα Μπούμπουκα.

O Leake, ο οποίος ήταν ακριβής στις περιγραφές του, αναφέρει ότι στα Μπούμπουκα υπήρχαν 10 σπίτια και ο πύργος του Σπαχή. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο πύργος ήταν της Οθωμανικής περιόδου αλλά δεν αποκλείεται ο Σπαχής να διέμενε σε παλαιότερο πύργο που είχε ανασκευαστεί. (Οι Σπαχήδες ήταν Τούρκοι ή Τουρκαλβανοί έφιπποι πολεμιστές στους οποίους είχαν αποδοθεί εκτάσεις γης-τιμάρια για να τις εκμεταλλεύονται σε καιρό ειρήνης).

Νεώτεροι μελετητές των πύργων της Βοιωτίας όπως οι Peter Lock και John Bintliff αναφέρουν επίσης τον πύργο χωρίς όμως να τον έχουν εντοπίσει παραπέμποντας απλώς στον Leake.

Ο εντοπισμός του πύργου για τον Καστρολόγο έγινε από τον Ιωάννη Δέδε μετά από υπόδειξη ηλικιωμένου κατοίκου της Δάφνης. Ο εν λόγω κάτοικος μαρτυρεί ότι ο πύργος σωζόταν σε ικανοποιητικό ύψος μέχρι τη δεκαετία του 1950 οπότε κατεδαφίστηκε μετά από προσωπική εργασία των χωρικών για να κτιστεί με τα υλικά του η παρακείμενη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Πηγές