Απομεινάρια μεσαιωνικού πύργου, 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της κωμόπολης των Ερυθρών (παλαιά ονομασία «Κριεκούκι») σε ελαφρώς ανυψωμένο σημείο, ανάμεσα σε χωράφια.

H περιοχή είναι στα σύνορα της Αττικής με τη Βοιωτία.

Ιστορία

Δεν ξέρουμε την ιστορία του πύργου. Εκείνο που μπορούμε να πούμε με κάποια βεβαιότητα –αν κρίνουμε από την ονομασία που έχει σήμερα– είναι ότι ο πύργος πρέπει να χρησιμοποιήθηκε επί Τουρκοκρατίας και να ήταν κέντρο τσιφλικιού.
Ο πρώτος ερευνητής που αναφέρει τον πύργο είναι ο Pritchett (AJA, 1957), ο οποίος τον βρήκε στην ίδια κατάσταση με τη σημερινή, περίπου, και ο οποίος διατυπώνει την υπόθεση ότι ήταν μάλλον φράγκικος χωρίς να αποκλείει να κατασκευάστηκε στη θέση αρχαιοελληνικού ή ρωμαϊκού πύργου στον οποίο μεταγενέστερα έγιναν πολλές παρεμβάσεις.
Στον Καστρολόγο συμφωνούμε ότι πιθανότατα ήταν φράγκικος δεδομένου ότι η κατασκευή του μοιάζει με τους υπόλοιπους φράγκικους πύργους στη Στερεά Ελλάδα. Επομένως εδώ επί φραγκοκρατίας πρέπει να ήταν έδρα φέουδου, ενός από τα πολλά στα οποία είχε χωριστεί η περιοχή από τους Φράγκους μετά το 1204.

Οι περισσότεροι σωζόμενοι μεσαιωνικοί πύργοι της Στερεάς Ελλάδας, όπως ο παρουσιαζόμενος εδώ, συνέχισαν να κατοικούνται και να χρησιμοποιούνται ως τοπικά κέντρα των μικρών αυτών φέουδων και μετά την κατάκτηση της περιοχής το 1311 από τους Καταλανούς, από τους Φλωρεντινούς μετά το 1386 και ασφαλώς από τους Οθωμανούς, οι οποίοι τους βρήκαν έτοιμους και απλά θα τους επισκεύασαν.

Προφανώς χρησιμοποιήθηκε και επί Τουρκοκρατίας από κάποιον τοπικό Αγά. Σημειωτέον ότι και ο γειτονικός πύργος Μπούμπουκα («Πύργος του Σπαχή») είχε χρησιμοποιηθεί επί Τουρκοκρατίας.

Τις προηγούμενες δεκαετίες (πριν το 1950 πάντως), ο πύργος ίσως να σωζόταν σε μεγαλύτερο ύψος στη νοτιοανατολική του πλευρά. Το παρακινδυνευμένο αυτό συμπέρασμα βασίζεται στην ύπαρξη μιας τσιμεντένιας σκάλας που προεξέχει από τον λιθοσωρό του πύργου και η οποία σίγουρα δεν είναι πολύ παλιά. Υποθέτουμε δηλαδή ότι ο πύργος ήταν σε χρήση (ίσως σαν αγροτική κατοικία ή φυλάκιο) μέχρι τον 20ο αιώνα (ίσως μέχρι τον Εμφύλιο) και μετά είτε εγκαταλείφθηκε και κατέρρευσε είτε –το πιθανότερο– λιθολογήθηκε.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος έχει διαστάσεις περίπου 8✖7μ. Το ανώτερο σωζόμενο μέρος του πύργου το βρίσκουμε στον βορειοδυτικό του τοίχο, που φτάνει στο ύψος των 2,85 μέτρων από το έδαφος.

Η λιθοδομή του και ο τρόπος κατασκευής δεν διαφέρουν από τους υπόλοιπους πύργους της ευρύτερης περιοχής. Τα τείχη του αποτελούνται από αργόλιθους με μπόλικη ποσότητα ασβεστοκονιάματος για συνδετικό υλικό. Γεμίσματα από τρίμματα κεραμιδιών βρίσκονται σε κάθε σημείο του κτίσματος προσδίδοντας του μεγαλύτερη σταθερότητα.

Αξίζει να σημειωθεί πως το κατώτερο μέρος της βάσης είναι χτισμένο πιο προσεκτικά, με μεγαλύτερους και καλύτερα κατεργασμένους λίθους, με μεγαλύτερη προσοχή τοποθετημένους. Αυτό ίσως να δείχνει προγενέστερη κατασκευή του πύργου, κάτι όμως που δεν μπορεί να αποδειχτεί. Στο σημείο αυτό (στη βάση) υπάρχει επίσης ασβεστοκονίαμα, αλλά φαίνεται σαν να έχει προστεθεί εκ των υστέρων.

Το εσωτερικό του πύργου είναι γεμάτο από το υλικό του που κατέρρευσε σε παλαιότερες εποχές. Δεν έχουμε κάποια παρουσία ανοίγματος στο επίπεδο του ισογείου. Η είσοδος σε αυτούς τους πύργους γινόταν από το δεύτερο επίπεδο και πάνω, για λόγους ασφαλείας. Δεν γνωρίζουμε ούτε το αρχικό του ύψος ούτε βέβαια τον αριθμό των ορόφων του, που πάντως θα ήταν τουλάχιστον δύο.

Πηγές