Πύργος μέσα στον περίβολο του αρχαιολογικού μουσείου Θήβας, ο οποίος είναι κατάλοιπο του κάστρου των Φράγκων ηγεμόνων.

Ιστορία

Ο πύργος είναι ό,τι απέμεινε από το μεγαλεπήβολο φρούριο-παλάτι των Σαιντ-Ομέρ.

Κάστρο στη Θήβα προϋπήρχε από τη μεσοβυζαντινή εποχή. Η τειχισμένη πόλη αναπτυσσόταν στον λόφο της Καδμείας, σε έκταση 300 στρεμμάτων, και προστατευόταν από ένα απλό κατακόρυφο τείχος, που ενισχυόταν με ορθογώνιους πύργους σε αραιά διαστήματα. Τμήματα του περιβόλου αυτού διατηρούνται σε διάφορα σημεία μέσα στη σύγχρονη πόλη, ή μαρτυρούνται από παλαιότερους συγγραφείς, ή αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια σωστικών ανασκαφών.

Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, η φλαμανδική οικογένεια Σαιντ Ομέρ, ήταν άρχοντες της Θήβας. Ένας εξ αυτών, ο Νικόλαος Β΄ Σαιντ Ομέρ (Nicolas II Saint-Omer, 1258-1294) ενίσχυσε τις βυζαντινές οχυρώσεις της Καδμείας και κατασκεύασε κάστρο που έγινε η κατοικία του. Το 1287, ο ίδιος έγινε και Βάιλος του Πριγκιπάτου της Αχαΐας μετά το θάνατο του Γουλιέλμου ντε λα Ρος. (Με αυτή του την ιδιότητα, έκτισε και το Παλαιόκαστρο Ναυαρίνου.)

Σύμφωνα με το Χρονικόν του Μορέως, το κάστρο της Θήβας ήταν τόσο μεγάλο ώστε θα μπορούσε να κατοικήσει σε αυτό βασιλιάς με την ακολουθία του, ενώ το εσωτερικό του κοσμούσαν ιστορικές τοιχογραφίες με τα κατορθώματα των Σταυροφόρων στη Συρία και την Παλαιστίνη.

Το κάστρο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της οικογένειας των Σαιντ Ομέρ μέχρι το 1314 που ο τελευταίος απόγονος της δυναστείας, Νικόλαος Γ’, πέθανε άκληρος και αφού προηγουμένως είχε εγκατασταθεί στο Σανταμέρι της Αχαίας όπου έκτισε κάστρο.

Ήδη από το 1311, το κάστρο είχαν καταλάβει οι Καταλανοί, οι οποίοι είχαν επικρατήσει στην περιοχή.

Στο Χρονικόν του Μορέως αναφέρεται ρητά ότι αργότερα το φρούριο καταστράφηκε από τους ίδιους τους Καταλανούς για να μην πέσει σε χέρια αντιπάλων. Αυτό πιθανόν έγινε κατά το 1331 όταν αναμενόταν η επίθεση του Walter II de Brienne, ή κατά την δεκαετία του 1360, κατά τη διάρκεια εμφυλίων συρράξεων μεταξύ των φιλόδοξων αρχηγίσκων των Δουκάτων.

Θεωρείται ότι ο σωζόμενος μεσαιωνικός πύργος στην αυλή του σημερινού Μουσείου, στο βόρειο άκρο του λόφου, αποτελούσε τμήμα, ίσως το ακροπύργιο (donjon) του κάστρου αυτού. Προφανώς ο πύργος συνέχισε να είναι σε χρήση σε όλη την μεσαιωνική περίοδο μέχρι και τους νεότερους χρόνους, μετά την καταστροφή του υπόλοιπου συγκροτήματος.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος είναι ογκώδης. Έχει ορθογώνια κάτοψη με διαστάσεις 13,60x16,00μ και πάχος τοίχων 3μ. Σώζεται σε ύψος 13μ. Οικοδομήθηκε σχεδόν αποκλειστικά από λαξευτούς δόμους μεγάλων διαστάσεων, συνήθως αρχαίο υλικό σε δεύτερη χρήση.

Στην αρχική του μορφή θα διέθετε τουλάχιστον τρεις ορόφους, από τους οποίους σώζεται σήμερα το ισόγειο και ο πρώτος όροφος μέχρι το μέσο περίπου του ύψους του.

Η στέγαση του ορόφου έχει προ πολλού καταρρεύσει, ενώ οι θόλοι του ισογείου, όπου βρίσκονταν αποθηκευτικοί χώροι ή κινστέρνες για νερό, διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Η είσοδος στον πύργο γινόταν από τον όροφο μέσω θύρας που διασώζεται στη δυτική πλευρά, σε ύψος 8 μ. περίπου από το επίπεδο του εδάφους. Στην είσοδο αυτή θα οδηγούσε ξύλινη ανασυρόμενη κλίμακα, ενώ κτιστή κλίμακα διαμορφωμένη μέσα στο πάχος της τοιχοποιίας συνέδεε τον πρώτο όροφο με τον –χαμένο σήμερα– δεύτερο όροφο του κτιρίου.

Το Κάστρο στην Τέχνη και στο Λόγο

Η αναφορά στο κάστρο της Θήβας στο Χρονικόν του Μορέως [554]:

Ἀπὸ τοῦ πλούτου τοῦ πολλοῦ, τὴν ἀφεντίαν
ὅπου εἶχεν,
τὸ κάστρον τοῦ Σαὶντ Ὀμερίου, ὅπου ἦτον εἰς τὴν Θήβαν,
ἐποίησεν, κ᾿ ἔχτισεν αὐτὸ κάστρο ἀφιρὸν εἰς σφόδρα·
οἰκήματα ἔποικε εἰς αὐτὸ διὰ ἕναν βασιλέαν.
Ἔποικεν γὰρ κ᾿ ἐχτίσεν το κ᾿ ἐκαταϊστόρησέν το
τὸ πῶς ἐκουγκεστήσασιν οἱ Φράγκοι τὴν Συρίαν.

Πηγές