Απομεινάρια πύργου που είχε κτιστεί πάνω σε ρωμαϊκή γέφυρα, πάνω από τον Ελευσινιακό Κηφισό.

Ο πύργος είναι ο υπ’ αριθμόν 26 στη μελέτη του Langdon που καταγράφει τους Μεσαιωνικούς πύργους (Mortared Towers) της Αττικής.

Ιστορία

Σύμφωνα με τον ερευνητή M.K. Langdon, ο πύργος είναι φράγκικος, αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο. Η παρουσία συνδετικού κονιάματος στην κατασκευή του δείχνει ότι όντως είναι πολύ μεταγενέστερος από τη γέφυρα, αλλά μπορεί να ήταν και βυζαντινός, χτισμένος πριν από τον 13ο αιώνα.

Η γέφυρα είναι ένα από τα σωζόμενα τμήματα της Ιεράς Οδού (δηλ. του δρόμου που ένωνε την Αρχαία Αθήνα με την Ελευσίνα). Βρίσκεται σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου ανατολικά της εισόδου του Ιερού της Δήμητρος στην Ελευσίνα, στο σημείο όπου η Ιερά Οδός συναντούσε την κοίτη του Eλευσινιακού Κηφισού

Με βάση γραπτές πηγές, η γέφυρα χρονολογήθηκε στην εποχή του Αυτοκράτορα Αδριανού και ακριβέστερα συνδέθηκε με το έτος μύησης του στα Ελευσίνια Μυστήρια (125μ.Χ.). Τη γέφυρα αναφέρει και ο περιηγητής Παυσανίας.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Από τον πύργο σώζεται μόνο η βάση του μέχρι το ύψος των 72 εκατοστών. Οι αργόλιθοι που θα αποτελούσαν τον πύργο στο ύψος πάνω από την βάση του, προφανώς αφαιρέθηκαν από τους κατοίκους στα πολύ παλιά χρόνια, ώστε να χρησιμοποιηθούν για ανέγερση οικιών και άλλων κατασκευών.

Ο πύργος είναι ορθογώνιος, με διαστάσεις 5,34✖7,67 μέτρα. Για την κατασκευή του έχει χρησιμοποιηθεί αρχαίο υλικό από τη γέφυρα και ίσως από το Ιερό της Δήμητρας. Στο νότιο τοίχο, χαμηλά, έχουμε γέμισμα με κεραμικά στοιχεία, υπάρχει κονίαμα που δένει τις αρχαίες πελεκημένες πέτρες μαζί με θραύσματα αυτών, που χρησιμοποιούνται ως αργόλιθοι. Δεν υπάρχει κανένα άνοιγμα εισόδου τουλάχιστον σε αυτό το σωζόμενο ύψος.

Η αρχαία γέφυρα είχε συνολικό μήκος 50μ. και πλάτος 5,34μ (όσο και ο πύργος). Αποτελείται από ένα κεντρικό τμήμα, την κυρίως γέφυρα, μήκους 30μ. και δύο επικλινείς προσβάσεις εκατέρωθεν, μήκους 10μ. η καθεμία. Η κυρίως γέφυρα απαρτίζεται από τέσσερα τοξωτά ανοίγματα, από τα οποία τα δύο ακραία είναι στενότερα των δύο κεντρικών. Η κοίτη του ποταμού στο σημείο κατασκευής της γέφυρας είχε επιστρωθεί με μεγάλους ορθογωνικούς ογκόλιθους. Προφανώς όταν κτίστηκε ο πύργος, η γέφυρα είχα πάψει να χρησιμοποιείται προ πολλού.

Πηγές