Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα Μαστιχοχώρια της Χίου και ένα από τα πιο ωραία χωριά της Ελλάδας. Είναι πολύ γνωστό για τα «ξυστά», τις γεωμετρικές διακοσμήσεις που χαρακτηρίζουν τις προσόψεις των σπιτιών του χωριού.

Το χωριό πήρε το όνομά του από τον πύργο, ο οποίος ήταν στην πραγματικότητα ένα μικρό κάστρο. Τα απομεινάρια του βρίσκονται στα δρομάκια κοντά στην κεντρική πλατεία.

Ιστορία

Το Πυργί δημιουργήθηκε μάλλον τον 13ο αιώνα, όταν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών συγκεντρώθηκαν εκεί για ασφάλεια. Το χωριό περιβαλλόταν από τείχος με πύργους στις τέσσερις γωνίες και δύο πύλες που κλειδαμπάρωναν τη νύχτα.

O πύργος χτίστηκε την εποχή των Γενουατών, που ήταν κύριοι του νησιού από το 1366 έως το 1546. Πιο συγκεκριμένα, πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε, το αργότερο, στις αρχές του 15ου αιώνα, επειδή έχει μεγάλες ομοιότητες με το γειτονικό πύργο στα Δότια, για τον οποίο η χρονολόγηση σε αυτήν την περίοδο είναι σχεδόν βέβαιη.

Ο πύργος πρέπει να ήταν το ύστατο σημείο άμυνας αλλά και διοικητικό κέντρο. Είναι πολύ πιθανόν να είχε σχέση και με την Mahona, τη Γενοβέζικη εταιρεία που εξουσίαζε στο νησί και έλεγχε το εμπόριο μαστίχας.

Ο πύργος εγκαταλείφτηκε επί Τουρκοκρατίας και υπέστη μεγάλες ζημιές στο σεισμό του 1881.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Όπως προαναφέρθηκε, ο πύργος ήταν στην ουσία ένα μικρό κάστρο στο κέντρο του χωριού.
Φαίνεται ότι ο πύργος περιβαλλόταν από ψηλό τείχος τετραγωνικής κάτοψης. Το τείχος του οποίου το υποτιθέμενο περίγραμμα δίνεται στην τελευταία φωτογραφία, δεν σώζεται.

Στις δύο γωνίες (ΝΑ και ΝΔ) υπήρχαν δύο κυλινδρικοί αμυντικοί πύργοι -τα «πυργόπουλα»- οι οποίοι σώζονται. Τέτοιοι πυργίσκοι υπήρχαν μάλλον και στις άλλες δύο γωνίες του περιβόλου.

Το μεγαλύτερο μέρος χώρου της οχύρωσης εκτός του πύργου είναι χτισμένο με νεώτερα κτίσματα, με αποτέλεσμα οι δύο γωνιακοί πύργοι να είναι απομονωμένοι και σφηνωμένοι ανάμεσα σε σπίτια. (Σε άλλα κάστρα είναι η πυκνή βλάστηση που τα πνίγει και τα κρύβει, εδώ είναι η πυκνή δόμηση). Εσωτερικά του τετράγωνου τείχους υπήρχε και υπάρχει πηγάδι. Εξωτερικά, υπάρχουν δρόμοι που σχηματίζουν δύο ομόκεντρα τετράγωνα με κέντρο τον πύργο.

Ο κεντρικός πύργος είναι τετράγωνος και οι τρεις από τις τέσσερις (εκτός από την ανατολική) πλευρές του διατηρούνται. Οι διαστάσεις του είναι 21✖17.80 μ. Το αρχικό του ύψος ήταν περί τα 18 μ.
Η οροφή δεν διατηρείται. Στην κορυφή υπήρχαν τριγωνικές επάλξεις (βλ. παλιά φωτογραφία) που δυστυχώς όμως κατεδαφίστηκαν το 1938 επειδή κρίθηκε ότι ήταν ετοιμόρροπες και επικίνδυνες.

Πηγές