Ερείπια οχυρωμένου οικισμού σε ύψωμα βόρεια από το χωριό Κούτελη της Αχαΐας, κοντά στα Καλάβρυτα. Ανάμεσα στο ύψωμα και στην Κούτελη υπήρχε το παλιό χωριό Κούβελος που έχει καταργηθεί επισήμως ως οικισμός ήδη από το 1889. Στους πρόποδες του λόφου του κάστρου, σύμφωνα με το χάρτη της ΓΥΣ, το τοπωνύμιο είναι Κάκαβος (έχει σημασία).

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε κάτι για την ιστορία του κάστρου. Η ερειπιώδης κατάστασή του δεν βοηθάει να γίνει χρονολόγηση με ικανοποιητική προσέγγιση. Πάντως διάφορα στοιχεία, όπως τα ίχνη οχυρώσεων, η εσωτερική διαρρύθμιση, η ομοιότητα των ερειπίων με άλλους οχυρωμένους οικισμούς στην περιοχή (π.χ. Αβρότι), η κατάσταση στην οποία βρίσκεται, κ.ά. οδηγούν στη λογική υπόθεση ότι πρόκειται για μεσαιωνικό οικισμό παρόλο που δεν διακρίνονται ερείπια εκκλησίας.

Πιστεύουμε ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για τον οικισμό του φράγκικου φέουδου με την ονομασία «Κάκαβος». Το εν λόγω φέουδο ανήκε στην βαρωνία της Άκοβας και ήταν ένα από τα 8 φέουδα που αποδόθηκαν από τον Πρίγκιπα της Αχαΐας Γουλιέλμο Β' Βιλλεαρδουίνο στην Μαργαρίτα του Πασσαβά το 1276. Το Χρονικόν του Μορέως αναφέρει ονομαστικά τα 8 φέουδα (η ιταλική και η γαλλική έκδοση του Χρονικού, όχι η ελληνική) και ονομάζει το συγκεκριμένο φέουδο Cocovax που είναι γενικά αποδεκτό ότι είναι απόδοση του Κάκαβος.
Παλιότεροι ερευνητές (όπως ο Antoin Bon), που προφανώς δεν γνώριζαν ότι στην Κούτελη υπήρχε τοπωνύμιο Κάκαβος, αναζήτησαν το Cocovax σε άλλα χωριά της ΒΔ Πελοποννήσου με παραπλήσιο όνομα, αλλά το μειονέκτημα εκείνων των υποθέσεων ήταν ότι αφενός πρόκειται για σημεία πολύ μακριά από την Άκοβα και αφετέρου δεν υπάρχει εκεί κανένα ίχνος μεσαιωνικού οικισμού

Πιστεύουμε λοιπόν ότι εδώ ήταν ο μεσαιωνικός Κάκαβος ή Cocovax επειδή:
1) είναι μέσα στα όρια της βαρονίας της Άκοβας,
2) διασώζεται το όνομα Κάκαβος στην περιοχή
3)  υπάρχει αταύτιστος μεσαιωνικός οικισμός στο σημείο
4) είναι κολλητά με το φέουδο της Γουμένισσας που ήταν επίσης ένα από τα 8 φέουδα που πήρε η Μαργαρίτα του Πασσαβά το 1276.

Η πρόταση για αυτήν την ταύτιση θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα για να αποδειχθεί, αλλά έχει πολλές πιθανότητες να είναι σωστή.

Ο οικισμός φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί από πολύ παλιά, ίσως από την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο οικισμός συμπεριλαμβάνει ένα μικρό φρούριο στο ανώτερο σημείο που περιβάλλεται από τείχος περιμέτρου 130 μέτρων. Το τείχος είναι κατασκευασμένο από αργόλιθους χωρίς συνδετικό υλικό μεταξύ τους και το μεγαλύτερο μέρος του έχει καταρρεύσει.

Στην βορειοανατολική άκρη υπάρχουν ερείπια που πρέπει να ανήκαν σε ακρόπυργο διαστάσεων 4✖4 μέτρων, ο οποίος έχει καταρρεύσει δημιουργώντας έναν λιθοσωρό ύψους 3 μέτρων περίπου.

Στο νοτιοδυτικό τείχος σώζονται θεμέλια από άλλο πύργο. Νοτιοδυτικά του φρουρίου ξεκινάει ένας ερειπιώνας από λιθόκτιστα κτίσματα σε απότομη πλαγιά με περίμετρο 270 μέτρα.

Το φρούριο φέρει περισσότερο όγκο οχύρωσης στην βόρεια και ανατολική πλευρά λόγω του ομαλού εδάφους και της εύκολης πρόσβασης από εκεί, ενώ στα νότια και στα δυτικά προστατεύεται από απότομες πλαγιές.

Παράλληλες Ιστορίες

Το φέουδο εμπλέκεται στην υπόθεση της Μαργαρίτας του Πασσαβά, που είναι από τα πιο χαρακτηριστικά επεισόδια της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο και είχε συγκλονίσει το Πριγκιπάτο της Αχαΐας εκείνη την εποχή.
Τα γεγονότα, όπως τα εξιστορεί το Χρονικόν του Μορέως έχουν ως εξής :

Όλα αυτά συνέβησαν περί το 1276.

Πηγές