Ελάχιστα υπολείμματα από μικρό φράγκικο κάστρο στην ομαλή κορυφή του βουνού Τρεμουλάς που είναι παραφυάδα του Χελμού. Βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα ανατολικά (σε ευθεία γραμμή) από τα Καλάβρυτα, πολύ κοντά και αρκετά πιο ψηλά από το κάστρο των Καλαβρύτων.

Το Όνομα του Κάστρου

Πιστεύεται ότι το όνομα «Τρεμουλάς» προέρχεται εκ παραφθοράς από το όνομα της οικογένειας των La Tremoille που ήταν οι βαρώνοι της Χαλανδρίτσας. Από αυτούς πήρε το όνομά του το κάστρο και εν συνεχεία το βουνό.
Υπάρχει όμως και η άποψη ότι το όνομα του βουνού, Τρεμουλάς, προϋπήρχε και δεν έχει σχεση με βαρώνους. (Περισσότερα παρακάτω. )

Ιστορία

Από την αρχή της Φραγκοκρατίας η περιοχή ανήκε στη Βαρωνία των Καλαβρύτων, με πρώτο βαρώνο τον Othon De Durnay (ή Turnay —ελληνιστί, ντε Τουρναί). Μετά την ήττα των Φράγκων το 1259 στη μάχη της Πελαγονίας, οι Βυζαντινοί του Μυστρά απέκτησαν κάποια κάστρα στη νότια Πελοπόννησο, αλλά συγχρόνως βρήκαν την ευκαιρία και προωθήθηκαν προς Βορρά, βαθιά μέσα στην Φράγκικη επικράτεια. Έτσι το 1264 (ή ίσως το 1270) κατέλαβαν το κάστρο των Καλαβρύτων, και η αντίστοιχη βαρωνία έπαψε να υφίσταται.

Η γειτονική προς δυσμάς βαρωνία ήταν η μικρή Βαρωνία της Χαλανδρίτσας . Θα αναφερθούμε και σε αυτήν, επειδή οι αφέντες της Χαλανδρίτσας συνδέονται με το προκείμενο κάστρο, του Τρεμουλά.
Ο δεύτερος βαρώνος της Χαλανδρίτσας ήταν ο Robert de la Trémoille (Ρομπέρ ντα λα Τρεμουάιγ) τον οποίο το Χρονικόν του Μορέως αποκαλεί «μισὶρ Ρουμπέρτο ντε Τρεμουλά». Το οικογενειακό όνομα των la Trémoille αναγράφεται και με διάφορες άλλες παραλλαγές σε μεταγενέστερες πηγές: de Dramelay ή de Demolay, αλλά αυτό που έχει εν προκειμένω σημασία είναι, ότι για τους Έλληνες το όνομα προφερόταν «Τρεμουλάς».

Το 1259 ως βαρώνος της Χαλανδρίτσας αναφέρεται ο Guy de Dramelay, που μάλλον ήταν γιος του Robert, αν και σύμφωνα με το Αραγωνέζικο Χρονικό ήταν άσχετος ιππότης, άρτι αφιχθείς από τη Βουργουνδία, που ο Πρίγκηψ της Αχαΐας Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος του απένειμε τη βαρωνία. Εν πάση περιπτώσει, ο Guy πέθανε το 1285 και τον διαδέχθηκε η κόρη του που μάλλον δεν έζησε εκεί (παντρεύτηκε τον Γκίζι άρχοντα της Τήνου), και τελικά το 1315-1316 ως βαρώνος της Χαλανδρίτσας εμφανίζεται ο Nicolas de Dramelay, για τον οποίο κάποιοι ιστορικοί πιστεύουν ότι είναι αυτός που έκτισε το κάστρο του Τρεμουλά. Ο Nicolas de Dramelay που καταγράφεται και ως φεουδάρχης της Μιτόπολης, είχε αναμιχθεί στη διαμάχη για τη διαδοχή του θρόνου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας παίρνοντας το μέρος του Φερδινάνδου της Μαγιόρκας. Η ανάμιξη αυτή δεν του βγήκε σε καλό γιατί ο Φερδινάνδος σκοτώθηκε στη μάχη της Μανωλάδας το 1316 και η διεκδίκησή του έληξε άδοξα. Μετά από αυτό οι de Dramelay (δηλ. οι Τρεμουλάδες) εξαφανίζονται από την ιστορία είτε εξαιτίας εκείνης της άτυχης επιλογής είτε επειδή η βαρωνία της Χαλανδρίτσας άλλαξε για κάποιο λόγο ιδιοκτήτη.

Μετά από αυτόν τον καταιγισμό ονομάτων σε πολλές παραλλαγές, το ερώτημα παραμένει: ποιος έχτισε το κάστρο του Τρεμουλά;
Η άποψη που επικρατεί είναι ότι το έκτισε κάποιος από την οικογένεια των de Dramelay. Αλλά το μοναδικό επιχείρημα υπέρ αυτής της άποψης είναι ότι το Χρονικόν του Μορέως αποκαλεί τον βαρώνο της Χαλανδρίτσας «Τρεμουλά».
Αυτό που δεν στέκει είναι γιατί οι βαρώνοι της Χαλανδρίτσας να κτίσουν κάστρο σε ξένο φέουδο. Επίσης, δεν είναι κατανοητό γιατί έπρεπε να κτίσουν κάστρο τόσο κοντά στο κάστρο των Καλαβρύτων, που δεν ήταν ένα απλό κάστρο, αλλά έδρα μιας ισχυρής βαρωνίας, που δεν ήταν η δική τους.

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για όλα αυτά (καμιά δεν είναι σίγουρη):
♦ Εκδοχή 1η: Το βουνό όπου χτίστηκε το κάστρο είχε από παλιά το ελληνικό όνομα Τρεμουλάς (από το τρία μέλη) και δεν έχει σχέση με την οικογένεια των de Dramelay της Χαλανδρίτσας. Χτίστηκε ως πρόσθετη προστασία του κυρίως κάστρου των Καλαβρύτων που ήταν ευπρόσβλητο από τη συγκεκριμένη κορυφή.
♦ Εκδοχή 2η: Το κάστρο χτίστηκε όντως από έναν Τρεμουλά, τον Nicolas de Dramelay, μετά το 1316, σε μια εποχή που τον κυνηγούσαν οι υπόλοιποι Φράγκοι. Επέλεξε αυτό το σημείο επειδή ήταν κοντά στους Βυζαντινούς των Καλαβρύτων με τους οποίους δεν είχε τραβήγματα.
♦ Εκδοχή 3η: Χτίστηκε από τους Βυζαντινούς στο βουνό Τρεμουλάς, μετά το 1270, για πρόσθετη προστασία του κάστρου των Καλαβρύτων που ήταν εκτεθειμένο και πολύ απομονωμένο από τα υπόλοιπα εδάφη του Δεσποτάτου.
♦ Εκδοχή 4η: Ο τελευταίος βαρώνος De Durnay των Καλαβρύτων πέθανε άκληρος και η βαρωνία του πέρασε στη δικαιοδοσία της γειτονικής βαρωνίας της Χαλανδρίτσας των Τρεμουλάδων που έχτισαν κάποια στιγμή το πρόσθετο κάστρο

Καμιά από τις παραπάνω εκδοχές δεν είναι σίγουρη και καμιά δεν υποστηρίζεται από ιστορικές πηγές, Όλα είναι υποθέσεις. Στον Καστρολόγο υποστηρίζουμε ότι ισχύει μια άλλη ελαφρώς παραλλαγμένη θεωρία:
♦ Εκδοχή 5η: Όταν οι Βυζαντινοί κατέλαβαν το κάστρο των Καλαβρύτων περί το 1270 με μια αιφνιδιαστική επιθετική διείσδυση, οι Φράγκοι προσπάθησαν να αντιδράσουν έστω και καθυστερημένα χτίζοντας το συγκεκριμένο κάστρο για να ελέγχουν τους Έλληνες από το απέναντι ύψωμα. Και επειδή οι βαρώνοι στους οποίους ανήκε οι περιοχή, της οικογένειας ντε Τουρναί, δεν ήταν πλέον σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτό το καθήκον, το ανέλαβε ο βαρώνος de Dramelay από τη γειτονική Χαλανδρίτσα. Δηλαδή ένας Τρεμουλάς.
Η θεωρία αυτή δίνει κάποια απάντηση σε όλα τα ερωτήματα που εγείρονται για την περίεργη ύπαρξη του κάστρου του Τρεμουλά, και επιπλέον υποστηρίζεται από το γεγονός ότι οι Φράγκοι δεν αναφέρουν πουθενά αυτό το κάστρο, ίσως επειδή γι’ αυτούς ήταν απλά ένα φυλάκιο.

Εν κατακλείδι, όποια εκδοχή κι αν ισχύει, το κάστρο κατασκευάστηκε πιθανότατα στο τέλος του 13ου με αρχές του 14ου αιώνα. Και μάλλον ήταν φράγκικο.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο είναι χτισμένο μέσα σε δάσος με πολύ ψηλά έλατα και αυτός είναι και ένας λόγος που μεγάλο μέρος του είναι δυσδιάκριτο. Τα τείχη του σώζονται σε λίγα σημεία σε πολύ χαμηλό ύψος κρυμμένα κάτω από τη βλάστηση και από επιχωματώσεις. Το μέγιστο ύψος που φτάνουν είναι το 1 μέτρο.
Η περίμετρος του κάστρου ήταν 280 μέτρα. Σήμερα διακρίνονται ίχνη από τα 200 μέτρα περίπου.

Στην νότια πλευρά εντός του κάστρου υπάρχουν ίχνη υδατοδεξαμενής διαστάσεων 6✖3 μέτρα, που έχει γεμίσει με πέτρες και κλαδιά.

Επίσης στο ψηλότερο σημείο του κάστρου άλλα και του βουνού (1370 μέτρα) υπάρχει αυξημένη συσσώρευση λιθοσωρών. Πιθανόν εκεί βρισκόταν ο κεντρικός πύργος.

Πηγές