Το κάστρο των Καλαβρύτων ή Κάστρο της Ωριάς, βρίσκεται σε λόφο ανατολικά της πόλης των Καλαβρύτων, σε απόσταση 1,5 περίπου χιλιομέτρου από το κέντρο της. Χτίστηκε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, από τον πρώτο βαρόνο των Καλαβρύτων, Όθων ντε Τουρνέ (Othon de Turnay ή de Durnay), μετά το 1208. Σήμερα υπάρχουν μόνο ερείπια από το κάστρο.

Παρά την εγγύτητα με την πόλη των Καλαβρύτων και την ιστορική αξία του κάστρου, είναι εντελώς αναξιοποίητο. Δεν υπάρχει καν δρόμος που να οδηγεί σε αυτό. Για να το επισκεφτεί κανείς χρειάζεται να αφιερώσει μια μέρα ορειβατικής εξόρμησης από τα Καλάβρυτα.

Ιστορία

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της Δ' Σταυροφορίας το 1204, τα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μοιράστηκαν στους Σταυροφόρους ως κράτη υποτελή στην Λατινική Αυτοκρατορία. Την Πελοπόννησο κατέλαβε ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης και ίδρυσε το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, μοιράζοντας στους ιππότες του τα εδάφη της Πελοποννήσου σε Βαρονίες. Η Βαρονία των Καλαβρύτων ιδρύθηκε το 1209 και δόθηκε στον Όθωνα ντε Τουρνέ. Όπως και οι περισσότεροι ιππότες που έλαβαν Βαρονίες, ο Όθωνας έχτισε το δικό του κάστρο.

Το κάστρο πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών, μετά από τη μάχη της Πελαγονίας το 1259 και την ανάκτηση της Πόλης από τους Βυζαντινούς το 1261. Πάντως το κάστρο των Καλαβρύτων δεν πέρασε στους Βυζαντινούς στα πλαίσια της συνθήκης ειρήνης μετά τη μάχη της Πελαγονίας (όπως συνέβη με άλλα κάστρα στη νότια Πελοπόννησο). Αντίθετα, οι Βυζαντινοί το κατέλαβαν μετά από καταδρομική επιχείρηση (δεν θα τη λέγαμε εκστρατεία) προς Βορρά, βαθιά μέσα στην Φράγκικη επικράτεια. Δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα πότε συνέβη αυτό. Μάλλον κάποια στιγμή μέσα στη δεκαετία του 1260, όταν οι Φράγκοι ήταν ακόμη αποδιοργανωμένοι, ή ίσως περί το 1270. Το 1278 αναφέρεται ακόμα ένας από τους ντε Τουρναί ως βαρόνος Καλαβρύτων, αλλά πρέπει να ήταν κύριος της περιοχής μόνο «στα χαρτιά».
Για πολλές δεκαετίες το κάστρο Καλαβρύτων παρέμεινε μια προκεχωρημένη και απομονωμένη θέση των Ελλήνων, μακριά από τα υπόλοιπα εδάφη του Δεσποτάτου του Μυστρά. Οι Φράγκοι για να επιτηρούν το εχθρικό –πλέον– κάστρο, έχτισαν στην διπλανή (και ψηλότερη κορυφή) το Κάστρο του Τρεμουλά.

Το 1400, το κάστρο πουλήθηκε στους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου από τον Θεόδωρο Παλαιολόγο, που τότε ήταν δεσπότης του Μυστρά. Μένει υπό την εξουσία τους μέχρι το 1404.

Το 1404 επανέρχεται στην εξουσία των Βυζαντινών (του Δεσποτάτου του Μυστρά), μέχρι το 1458, οπότε τα εδάφη της Πελοποννήσου καταλαμβάνονται από τους Τούρκους.

Το 1459 γίνεται ανακατάληψη του κάστρου από στρατεύματα του Θωμά Παλαιολόγου. Ωστόσο η κυριαρχία των Ελλήνων είναι πρόσκαιρη αφού την επόμενη χρονιά το πολιορκεί και τελικά καταφέρνει να το κυριεύσει ο Μωάμεθ Β', παρά την γενναία αντίσταση του τελευταίου φρούραρχου των Καλαβρύτων Δόξα ο οποίος και βρήκε μαρτυρικό θάνατο (οι Τούρκοι τον έγδαραν ζωντανό).

Μεταξύ 1686 και 1715, κατά τη Β’ περίοδο της Ενετοκρατίας στην Πελοπόννησο, το κάστρο βρίσκεται στα χέρια των Ενετών.

Από το 1715 μέχρι το 1821 βρίσκεται ξανά υπό Οθωμανική κυριαρχία.

Από το 1821 μέχρι το 1829 ακολουθεί την τύχη των Καλαβρύτων κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Μετά το 1829, χωρίς καμιά στρατηγική σημασία πια, ανήκει στο ελληνικό κράτος.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο λόφος στον οποίο βρίσκεται το κάστρο είναι φυσικά οχυρωμένος σε υψόμετρο 1170 περίπου μέτρων. Δεσπόζει δηλαδή 400 περίπου μέτρα ψηλότερα από την πόλη, σε πλαγιά του Χελμού. Η κορυφή του βουνού είναι ένα πλάτωμα που υψώνεται σχεδό κάθετα κατά 190 μ. με μήκος 350 μ. και πλάτος 100 μ. Αυτές είναι περίπου και οι διαστάσεις του κάστρου (κάτι παραπάνω από 20 στρέμματα), καθώς ο περίβολος του φρουρίου καλύπτει όλα τα κράσπεδα του οροπεδίου.

Το εσωτερικό τείχος του, πάχους ενός μέτρου, ήταν ασβεστόχτιστο , πολύ γερό και σε πολλά σημεία αρκετά μέτρα ψηλό. Στο εξωτερικό τείχος διακρίνονται ίχνη επάλξεων. Διακρίνονται επίσης δεξαμενές νερού καθώς και δυο αξιόλογοι πύργοι μισογκρεμισμένοι. Επίσης διακρίνεται η ανατολική πλευρά της κυρίας πύλης και πίσω από αυτή μια μεγάλη πέτρα σκαλισμένη σαν πηγάδι βάθους μισού μέτρου. Στην περίοδο της ακμής του στο κάστρο υπήρχαν 50 κατοικίες από τις οποίες ελάχιστα ίχνη σώζονται.

Η θέση του Κάστρο ταυτίζεται από κάποιους μελετητές με την ακρόπολη της Αρχαίας Κύναιθας ενώ για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε αρχαίο οικοδομικό υλικό. Στις δυτικές πλαγιές του λόφου υπάρχουν ερείπια αρχαίας και μεσαιωνικής εποχής.

Θρύλοι και Παραδόσεις

Η ονομασία του Κάστρου «της Ωριάς» προέρχεται από το θρύλο που αναφέρει ότι το 1460 η Αικατερίνη Παλαιολόγου η κόρη του τελευταίου Φράγκου Πρίγκιπα της Αχαΐας Κεντυρίωνα Β' Ζαχαρία και σύζυγος του Θωμά Παλαιολόγου έπεσε από το κάστρο και σκοτώθηκε για να αποφύγει να πέσει στα χέρια των Τούρκων.

Πηγές