Το φρούριο Belvedere ή Κάστελλος βρισκόταν πάνω στο απομονωμένο ύψωμα Κάστελλος που είχε πρόσβαση μόνο από την νοτιοανατολική πλευρά του, κοντά στα χωριά Άνω και Κάτω Καστελλιανά.

Το φρούριο δέσποζε στην ανατολική άκρη της Μεσαράς. Αρχικά κτίστηκε από τους Βυζαντινούς γύρω στον 10ο αι. και ονομαζόταν Ριζόκαστρο. Επισκευάστηκε αργότερα, μεταξύ 1206-1210, από τον Γενουάτη πειρατή Ερρίκο Πεσκατόρε . Για το κτίσιμο του χρησιμοποιήθηκαν υλικά από την αρχαία Πριανσό, η οποία ήταν κτισμένη στο ίδιο σημείο. Η ονομασία Belvedere σημαίνει «ωραία θέα», οφείλεται στην εκπληκτική θέα που έχει το ύψωμα προς όλες τις κατευθύνσεις και προέρχεται μάλλον από τους Ενετούς.

Όταν οι Ενετοί κατέλαβαν την Κρήτη, επισκεύασαν το φρούριο και το συμπλήρωσαν με δεξαμενές, στρατώνες και τα κτίρια της Καστελλανίας. Η Καστελλανία Belvedere ή Ρίζου ή Ριζόκαστρου ή Χρυσόκαστρου περιελάμβανε όλη την σημερινή επαρχία Βιάννου και τμήμα της επαρχίας Μονοφατσίου.

Τους πρώτους αιώνες της Ενετοκρατίας, όταν οι ντόπιοι επαναστατούσαν συχνά, οι Ενετοί έβρισκαν καταφύγιο στο φρούριο. Έκτοτε σχηματίστηκαν κοντά στο φρούριο μικροί οικισμοί (βούργοι), που μετεξελίχτηκαν στα χωριά Καστελλιανά. Όταν όμως οι επαναστάσεις μειώθηκαν, το φρούριο έχασε τη σημασία του και εγκαταλείφθηκε.

Στο εσωτερικό του είχαν κτιστεί έξι εκκλησίες, εκ των οποίων σώζονται ερείπια των πέντε. Η μόνη από αυτές που χρησιμοποιείται και σήμερα είναι η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Εδώ, κοντά στον ιερό ναό, υπάρχει η σπηλιά του Αράπη, όπου οι κάτοικοι της περιοχής έβρισκαν καταφύγιο.

Πηγές