Υπολείμματα βυζαντινής οχύρωσης στην ακρόπολη μιας σημαντικής αρχαίας πόλης στην Κρήτη.

Η Λύκτος βρίσκεται στην κορυφή και στις πλαγιές ενός λόφου 1χλμ. ΒΑ του σημερινού χωριού Λύττος. Πάνω στα ερείπια της είναι σήμερα κτισμένες δύο εκκλησίες, ο «Τίμιος Σταυρός» και ο «Άγιος Γεώργιος». Το όνομά της το πήρε από την υψηλή θέση στην οποία ήταν κτισμένη.

Ιστορία

Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, η Ρέα στάλθηκε από τους γονείς της στη Λύκτο, για να γεννήσει τον Δία.

Ο Όμηρος περιλαμβάνει τη Λύκτο στις κρητικές πόλεις που μετείχαν στον Τρωικό πόλεμο (Β 647-648), ενώ γι’ αυτήν κάνουν, επίσης, λόγο ο Αριστοτέλης, ο Πολύβιος καθώς και πλήθος επιγραφικών μαρτυριών. Η πόλη καταστρέφεται ολοσχερώς από τους Κνωσίους στα 221-220 π.Χ., ενώ στα ρωμαϊκά χρόνια γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη.

Στην περιοχή κυριαρχεί η ελληνιστική και ρωµαϊκή κεραµεική. Το Ρωμαϊκό θέατρο μάλλον ήταν το μεγαλύτερο στην Κρήτη.

Η Λύκτος συνέχισε να είναι σημαντική πόλη και στην αρχή της Βυζαντινής περιόδου. Δεν υπάρχουν ίχνη αρχαίων τειχών. Η ιστορική έρευνα και τα μορφολογικά στοιχεία του χώρου και δείχνουν ότι η θέση οχυρώθηκε κατά τον 7ο-8ο µ.Χ.αιώνα. Συναντούµε εξ άλλου το όνομα της πόλης ως επισκοπής στα Τακτικά του 8ου αιώνα. Πρόκειται, συνεπώς, για καστροπολιτεία που κατοικήθηκε μέχρι και τον 8ο αιώνα, τουλάχιστον.
Πιθανόν η κατοίκηση του χώρου να συνεχίστηκε κατά τη Β' βυζαντινή περίοδο (μετά την απελευθέρωση από τους Άραβες) και αργότερα ο πληθυσµός µετακινήθηκε στο βούργο του οχυρού που είναι το σημερινό χωριό Ξιδάς (ή Λύττος).

Πάντως στο τέλος της Β’ βυζαντινης περιόδου προς το τέλος δηλαδή του 12ου αιώνα, το μέρος είναι ήδη ακατοίκητο!

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η ακρόπολη της Λύτκου από το ύψος των 618 µ. επιβλέπει μια μεγάλη περιοχή. Οι σωζόμενες βυζαντινές οχυρώσεις αποτελούνται από ερείπια του οχυρωματικού περιβόλου που σχηματίζει πυργοειδείς κατασκευές σε τρία σηµεία.

Ο περίβολος, περιτρέχει τη βόρεια πλευρά του λόφου προς τα δυτικά (κατεστραµένος εν πολλοίς) και καλύπτει τμήματα της νότιας πλευράς όπου καταλήγει στα ανατολικά στο σημείο της βασιλικής (Τιµιος Σταυρός).

Το τείχος έχει πάχος 1µ. Και ύψος 4µ. Η τοιχοποιία του έχει ενδιαφέρον. Αποτελείται από αρκετούς έξεργους λίθους ανάκατους με αργούς (οι οποίοι αποτελούν τον πυρήνα) και παρένθετες οριζόντιες σειρές με πλίνθες. Εξωτερικά η λιθοδοµή είναι κατασκευασμένη με το ψευτοϊσόδοµο σύστημα (ακριβώς όπως στη Γόρτυνα) ενώ εσωτερικά υπάρχει χυτή τοιχοποιία. Σε άλλο σημείο της βόρειας πλευράς της ακρόπολης σχηματίζεται πυργίσκος μικρών διαστάσεων.

Πηγές