Τρία χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Ασπροβάλτας στον Νομό Θεσσαλονίκης, στην κορυφή ενός γρανιτένιου επιβλητικού βράχου στο Κερδύλιο όρος, βρίσκονται τα ερείπια ενός μεσαιωνικού κάστρου.
Πρόκειται, πιθανότατα, για βυζαντινό οχυρό.

Το Όνομα του Κάστρου

Ο απόκρημνος βράχος έχει την ονομασία «Βράχος Αγίου Γεωργίου» ή «Πλάκα Αγίου Γεωργίου» ή «Βραχομονάστηρο Στεφανηνών». Επίσης λέγεται και «καρούμπαλο».
Κοντά στο κάστρο, λίγο χαμηλότερα, βρίσκεται το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου που ονοματοδότησε τον βράχο.

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε κάτι για την ιστορία του συγκεκριμένου οχυρού το οποίο δεν έχει ταυτοποιηθεί με κάποιο κάστρο αναφερόμενο από τις πηγές.
Έχει διατυπωθεί η υπόθεση (Παπαθανασίου Ευάγγελος-Τσιάπαλη Μαρίζα, 2019) ότι ίσως είναι ένα από τα «Παλαιόκαστρα» στη περί το Πριλόγκιον περιοχή (κατά την Αρχοντείαν την λεγόμενη Στεφανιανά), την οποία περιοχή δώρισε στη μονή Πετριτζονιτίσσης (σημ. Μπάτσκοβο Βουλγαρίας, κοντά στη Στενήμαχο) ο ιδρυτής της δομέστικος της Δύσης Γρηγόριος Πακουριανός το 1083.
Αν είναι σωστή η υπόθεση ότι το Πριλόγκιον είναι η σημερινή Ασπροβάλτα, τότε πράγματι είναι πολύ πιθανό το κάστρο στον βράχο του Αγίου Γεωργίου να ήταν ένα από τα «Παλαιόκαστρα» που αναφέρονται στο έγγραφο της δωρεάς του Πακουριανού, που σημαίνει ότι το κάστρο υπήρχε από τη μεσοβυζαντινή περίοδο και μάλλον πριν τον 11ο αιώνα. (Πάντως αυτή η –πολύ στο περίπου– χρονολόγηση ισχύει ακόμα κι αν η σύνδεση με το Πριλόγκιο και τον Πακουριανό δεν είναι σωστή.)

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η συνολική περίμετρος του οχυρού υπολογίζεται ότι ήταν γύρω στα 400 μέτρα, από τα οποία μόνο τα 60 μέτρα τειχισμένα. Πρόκειται για ένα διατείχισμα σχήματος Γ στη βορειοδυτική πλευρά του βράχου, που αποτελούσε και το μοναδικό δυνατό σημείο πρόσβασης προς το κάστρο, μέσω του αυχένα που σχηματίζεται μεταξύ του βράχου και του Μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου.
Το υπόλοιπο μέρος του βράχου είναι ανοχύρωτο, καθώς έχει φυσική προστασία από τα απόκρημνα κάθετα βράχια. Το μεγαλύτερο μέρος του τείχους και των κτισμάτων του οχυρού, έχουν καταρρεύσει από το πέρασμα του χρόνου και έχουν καλυφθεί από πυκνή βλάστηση.

Η δόμηση του τείχους της ΒΔ πλευράς αποτελείται από αργούς λίθους με συνδετικό κονίαμα ανάμεσα τους.
Ακολουθώντας το μονοπάτι που οδηγεί στο κάστρο και φθάνοντας στο τείχος, παρατηρούμε δεξιά της εισόδου το καλύτερα διατηρημένο τμήμα του τείχους με μέγιστο σωζόμενο ύψος τα 3,5 μέτρα και πάχος 2 μέτρων που μετά από 15 μέτρα κάνει ορθή γωνία (σχήμα Γ) και συνεχίζει για άλλα 20 μέτρα, με μέγιστο ύψος τα 2 μέτρα και πάχος περίπου 1,5 μέτρο. Αριστερά της εισόδου διακρίνονται λείψανα τείχους με μήκος 20 μέτρα σε μικρό ύψος. Η είσοδος πιθανόν ήταν εκεί που βρίσκεται και το σημερινό άνοιγμα εισόδου στον βράχο.

Δεξιά της εισόδου, υπάρχουν τα ερείπια άγνωστου επιμήκους κτίσματος που είναι προσκολλημένο στην εσωτερική πλευρά του διατειχίσματος, διαχωριζόμενο κατά μήκος σε δύο κύρια μέρη. Επίσης εντοπίζονται τα ερείπια ενός ορθογωνίου κτίσματος με διαστάσεις 2,4✖2,0 μέτρα. Πιθανόν ήταν μικρός μονόχωρος ναός, Στο εσωτερικό. μετά το τείχος, υπάρχουν διάσπαρτα κεραμικά.

Στο ψηλότερο σημείο (463μ.), που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό μέρος του βράχου, υπάρχουν λείψανα κτισμάτων καλυμμένα από την βλάστηση.
Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν πρόκειται για πρόχειρη οχύρωση, αλλά για κανονικό κάστρο, με κτίσματα, εκκλησία και ίχνη οικισμού. Και το σημείο είναι σε πολύ καλή θέση, με δυνατότητα εποπτείας σε όλο τον Στρυμονικό κόλπο αλλά και στην παράλια-πεδινή ζώνη της Ασπροβάλτας από την οποία περνούσε η αρχαία Εγνατία οδός στο ύψος που βρίσκεται η σύγχρονη Εγνατία. Επίσης υπήρχε οπτική επαφή με γειτονικά κάστρα της περιοχής, όπως με το κάστρο Λειψάσδας ή Λειβασδιάς (Στάγειρα), το Παλαιόκαστρο Σταυρού και τη Χρυσόπολη στις εκβολές του Στρυμόνα. Σήμερα στην κορυφή υπάρχει ένα ξύλινο κιόσκι.

Πηγές