Ερείπια κάστρου και οχυρωμένου οικισμού σε μια επιμήκη κορυφή λόφου με την ονομασία «Καλές» ή «Καλιάς», 2 χιλιόμετρα ανατολικά από το χωριό Ροδολίβος του νομού Σερρών.
Ο λόφος με υψόμετρο 730 μέτρα ανήκει στον ορεινό όγκο του Παγγαίου.

Ιστορία

Το κάστρο δεν αναφέρεται από ιστορικές πηγές και η ιστορία του δεν είναι γνωστή.
Η ευρύτερη περιοχή του Ροδολίβους φαίνεται ότι κατοικείται αδιάκοπα από την προϊστορική περίοδο μέχρι σήμερα.

Το συγκεκριμένο κάστρο τοποθετείται στην πρωτοβυζαντινή περίοδο. Πρέπει να είναι της ίδιας εποχής με άλλους οχυρωμένους οικισμούς στο Σερρών, όπως το Κάστρο Σφελινού, το Κάστρο Χιονοχωρίου, το Κάστρο Αγίου Πνεύματος και το Κάστρο Αχλαδοχωρίου.

Άγνωστο μέχρι πότε επιβίωσε ο οχυρωμένος οικισμός στο Ροδολίβος. Πιθανότατα να είχε εγκαταλειφθεί πριν τον 7ο αιώνα μ.Χ., εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών (από Ούννους, Γότθους, Σλάβους κ.λπ.), των προηγούμενων αιώνων.

Στον χώρο έχουν βρεθεί οικοδομικοί πλίνθοι και επιφανειακή αβαφής κεραμική από χείλη πιθαριών, λαβών και σωμάτων αγγείων με αυλακωτή και χτενωτή διακόσμηση. Επίσης βρέθηκαν και δύο χάλκινα νομίσματα της εποχής του Κωνσταντίου Β' (337-361 μ.Χ.).
Έξω από το ανατολικό τμήμα του περιβόλου, σε μικρό πλάτωμα βρέθηκαν συλλημένοι κιβωτιόσχημοι τάφοι. Πιθανόν στο σημείο αυτό να ήταν η νεκρόπολη του κάστρου.

Επίσης, άγνωστη παραμένει η αρχική ονομασία του οχυρωμένου οικισμού. Η ονομασία Ροδολίβος ή Ραδολίβος εμφανίζεται αιώνες αργότερα, από το 1090 μ.Χ. με διάφορες παραλλαγές, όπου αναφέρεται ως προάστειον και όχι ως κάστρο, στη θέση που βρίσκεται το σημερινό χωριό.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο Ροδολίβους εκτείνεται κατά μήκος της στενόμακρης κορυφής του λόφου. Ο λόφος αποτελείται από ασβεστολιθικά πετρώματα και στο υπέδαφος της περιοχής υπάρχουν φλέβες μαρμάρου. Οι μακριές πλαγιές στη βόρεια και στη νότια πλαγιά είναι απροσπέλαστες και απόκρημνες, και επιπλέον περιβρέχονται από ρεματιές. Στη νότια ρίζα του λόφου κυλάνε τα νερά από το ρέμα Σωληναρούδι και στους βόρειους πρόποδες υπάρχει ρεματιά (αγνώστου ονόματος) που τα νερά της κατευθύνονται στο χωριό της Πρώτης και εν συνεχεία χύνονται στον ποταμό Αγγίτη. Οι στενές πλευρές της ανατολικής και δυτικής πλευράς είναι αρκετά επικλινείς και μόνο από αυτές θα μπορούσε να προσεγγίσει εχθρός. Στις νοτιοανατολικές υπώρειες του λόφου, βρίσκεται το σύγχρονο ξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε σε θέση που ταυτίζεται με το υστεροβυζαντινό μονύδριο του «Αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του λεγομένου Βορισκού» που αναφέρεται σε έγγραφα του 14ου-15ου αιώνα. Ο Βορισκός ήταν αγρίδιο, δηλαδή αγροτικός οικισμός και τοποθετείται κάπου κοντά στον Αϊ-Γιώργη.

Το τείχος ακολουθούσε μια περιμετρική πορεία διαμορφωμένη πάνω στο κακοτράχαλο ανάγλυφο του εδάφους της μακρόστενης κορυφής. Περιέβαλλε όλην την περίμετρο του κάστρου (δηλαδή κάλυπτε ακόμα και τις απόκρημνες πλευρές). Το μέγεθος της περιμέτρου είναι εντυπωσιακά μεγάλο και υπολογίζεται περίπου στα 1350 μέτρα. Δηλαδή θα μπορούσε να αναλογεί σε ένα μικρό πόλισμα.
Το κάστρο βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση. Η θαμνώδης βλάστηση που υπάρχει είναι πάρα πολύ πυκνή και έχει σκεπάσει μεγάλος μέρος των κτισμάτων. Η δόμηση του τείχους αποτελείται από αργολιθοδομή με συνδετικό κονίαμα ανάμεσα τους και κεραμικά. Το τείχος σήμερα σώζεται αποσπασματικά σε κάποια σημεία. Εντός των τειχών υπάρχει ένας μεγάλος ερειπιώνας από οικίες και οικοδομήματα του κάστρου που έχουν καταρρεύσει. Το τείχος και τα κτίσματα του κάστρου φαίνεται ότι έχουν αλλοιωθεί από μεταγενέστερες εγκαταστάσεις και το πέρασμα του χρόνου.

Τα λιγοστά τμήματα τείχους που εντοπίστηκαν σε όλες τις πλευρές, κυμαίνονται σε χαμηλό ύψος, 1-1.5μ. Το μέγιστο ύψος που εντοπίστηκε είναι τμήμα οχύρωσης της ΝΔ γωνίας που φθάνει τα 2 μέτρα περίπου. Παλιότεροι ερευνητές αναφέρουν τείχος που φθάνει σε ύψος τα 3 μέτρα, και ένα ένα άλλο τμήμα μήκους 21 μέτρων, καθώς επίσης και έναν πύργο (Σάμσαρης, 2004). Αυτά δεν εντοπίστηκαν σε πρόσφατη επίσκεψή μας (Αμφιτρείδης, 2023). Η οργιώδης βλάστηση δεν βοήθησε στον εντοπισμό τους.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο δυτικό άκρο, όπου είναι και το πλάτωμα της κορυφής, υπάρχει μια ογκώδης σωρολιθιά σχήματος Π που εφάπτεται στο πρωτοβυζαντινό τείχος. Είναι εμφανώς κάποιο κτίσμα μεταγενέστερης εγκατάστασης που αλλοίωσε προφανέστατα μεγάλο μέρος των αρχικών κτισμάτων του κάστρου. Στο διαδίκτυο υπάρχουν αναφορές ότι σε αυτήν την θέση υπήρχε πιθανόν κάποιο μοναστήρι με περίβολο.

Πηγές