Ο Πύργος του Γλέζου ή Πύργος Κρίσπι είναι βασικά μέρος του κάστρου της Χώρας της Νάξου και ο μόνος πύργος που διασώζεται ακέραιος από τους 12 που προστάτευαν κάποτε το κάστρο.

Ιστορία

Το τείχος που περιβάλλει το κάστρο της Νάξου έχει σχήμα πενταγώνου και κλείνει με τρεις πύλες. Κοντά στη βορειοδυτική πύλη (την «Τρανή Πόρτα») βρίσκεται το αρχοντικό του Γλέζου (ή Κρίσπι) που έχει φρουριακή μορφή και εκτείνεται, κατά ένα μέρος επί της δυτικής και βόρειας πλευράς του Κάστρου.

Το Κάστρο της Χώρας υπάρχει από το 1207, όταν εγκαθιδρύθηκε η φράγκικη κυριαρχία στο Αιγαίο. Ο Ενετός Μάρκος Σανούδος κατέλαβε τη Νάξο, έγινε «Δούκας του Αρχιπελάγους», και ίδρυσε το κάστρο της Χώρας Νάξου με 12 πύργους ένας από τους οποίους, είναι ο πύργος του Γλέζου (εφτά από τους υπόλοιπους πύργους σώζονται σε δυσδιάκριτη μορφή έχοντας ενσωματωθεί σε νεώτερες κατασκευές).

Ονομάζεται και «Πύργος της Απεραθίτισσας» λόγω της καταγωγής της οικογενείας Γλέζου από την Απείραθο Νάξου.

Η μορφολογία του πύργου δείχνει ότι είναι αρκετά μεταγενέστερος από το υπόλοιπο κάστρο. Τα στοιχεία που τον διαφοροποιούν είναι η κυκλική κάτοψη και η διαμόρφωση σκάρπας και cordone στην βάση του. Πιστεύεται ότι ο πύργος κατασκευάστηκε προς το τέλος του 15ου αιώνα και πιο συγκεκριμένα τη σύντομη περίοδο 1494-1500 όταν το Δουκάτο υπαγόταν απευθείας στη Βενετία. Τότε οι Ενετοί είχαν κάνει σημαντικές επισκευές και ενισχύσεις στο κάστρο και μάλλον τότε κατασκευάστηκε και ο συγκεκριμένος πύργος.

Αρχικά, ο πύργος ανήκε στους Κρίσπι. Οι Crispi ήταν η δεύτερη δυναστεία δουκών που ηγεμόνευσε στο Δουκάτο της Νάξου από το 1383 έως το 1566. Επί Τουρκοκρατίας, ο πύργος πέρασε στην ιδιοκτησία του αξιωματούχου της Βλαχίας «Αγά» Φραγκόπουλου. Μετά, πέρασε στα χέρια του Μεγάλου Δραγουμάνου της Υψηλής Πύλης Μπαρότση, μέχρι να φτάσει στην ιδιοκτησία του Πέτρου Γλέζου.
Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα ο πύργος έμοιαζε εγκαταλελειμμένος, όμως η οικογένεια Γλέζου τον δώρισε το 1968 στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Κατά τα έτη 1968-1969 έγιναν εργασίες αναστήλωσης στον πύργο. Το 1968 ο πύργος στερεώθηκε εσωτερικά και εξωτερικά και ενισχύθηκε η τοιχοποιία του. Το 1995 έγιναν πρόσθετες εργασίες αναστήλωσης του πύργου, ώστε να χρησιμοποιηθεί ως μουσείο. Παράλληλα το 1989 έγιναν ενέργειες για την απαλλοτρίωση τού όμορου κτίσματος, γνωστό σήμερα ως «Κτίριο της Αεροπορίας», και παλαιότερα ως «Οικία Προμπονά» με σκοπό να χρησιμοποιηθεί και αυτό για να στεγάσει χώρους του μουσείου. Ο πύργος σήμερα στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο Νάξου (φωτ.8), που είναι το μοναδικό βυζαντινό μουσείο των Κυκλάδων (αν και μάλλον μικρό).

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

O Πύργος Crispi ή Γλέζου είναι μια ογκώδης κατασκευή του 15ου αιώνα που έχει ενσωματωθεί σε μεγάλων διαστάσεων νεώτερη οικία στον εξωτερικό δακτύλιο του Κάστρου (είναι από αυτές τις οικίες που άλλοτε ήταν μεσοτοιχία με το εξωτερικό τείχος).

Η εξωτερική διάμετρος του πύργου ανέρχεται στα 6,80μ., ενώ το πάχος των τοίχων του φθάνει τα 1,60μ. Η βάση του εξωτερικά διαμορφώνεται με σκάρπα, η οποία οριοθετείται με λίθινη διακοσμητική ζώνη (“cordone”).

Το συγκρότημα πύργου – οικίας αποτελείται από 4 επίπεδα. H κυρία είσοδος (φωτ.6) είναι προσβάσιμη μέσω μεταγενέστερης κλίμακας που βρίσκεται στο υπερυψωμένο τμήμα του εσωτερικού δρόμου αμέσως μετά το διαβατικό της Τρανής Πόρτας (δηλ. της κύριας πύλης του κάστρου της Νάξου). Οι δευτερεύοντες χώροι του πύργου στους επάνω ορόφους έχουν ανεξάρτητες εισόδους που βρίσκονται και αυτές στο εσωτερικό του περιμετρικού δακτυλίου.
Οι εσωτερικές κλίμακες που εξασφαλίζουν την εσωτερική επικοινωνία των χώρων είναι κτιστές, κατασκευασμένες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Στο υπόγειο του πύργου υπάρχει μεγάλη κινστέρνα (υδατοδεξαμενή) η οροφή της οποίας είναι θολωτή.

Πάνω από την κύρια είσοδο του πύργου, υπάρχει το οικόσημο του Ιωσήφ Μπαρότση (Barozzi – στέμμα, ξίφος, φτερό και παράσημα, φωτ.7). Επίσης, στο υπέρθυρο της εσωτερικής θύρας του πύργου υπάρχει το οικόσημο των Crispi (τρεις ρόμβοι, διακοσμημένοι με φύλλα αμπέλου). Η πόρτα αυτή οδηγεί από τον προθάλαμο στη μεγάλη σάλα στον πρώτο όροφο του πύργου. Η αίθουσα αυτή είναι η μεγαλύτερη του μεσαιωνικού κάστρου, με διαστάσεις της, 17✖4,80μ. και με ύψος 4,90μ. (φωτ.8).

Πηγές