Το κάστρο της Αντιμάχειας στην Κω, αν και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, είναι πολύ σημαντικό και με πλούσια ιστορία. Το κάστρο το έχτισαν οι Ιωαννίτες Ιππότες για να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού στο εσωτερικό του καθώς ήταν απρόσβλητο από την θάλασσα. Το κάστρο ήρθε να συμπληρώσει τον 14ο αιώνα το δίκτυο των οχυρώσεων της Κω που περιλάμβανε το κάστρο της Νεραντζιάς στο λιμάνι της Κω το κάστρο στο Πύλι και το κάστρο στον Κέφαλο.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Το κάστρο είναι χτισμένο σε οροπέδιο που εκτείνεται στο κεντρικό τμήμα του νησιού. Πρόκειται για στρατηγική θέση παρόλο που η μορφολογία του εδάφους δεν διαθέτει φυσικά στοιχεία οχύρωσης. H θέη είναι στρατηγικός κόμβος που συνδέει την πόλη της Κω, στα βόρεια, με την περιοχή της Kεφάλου στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού.

Επιπλέον ελέγχει το θαλάσσιο στενό Νισύρου-Κω και και τη μικρή αλλά εύφορη πεδιάδα της Καρδάμαινας στο εσωτερικό του νησιού.

Ιστορία

Σύμφωνα με τα χρονικά των Ιωαννιτών, το κάστρο χτίστηκε μεταξύ 1322 και 1346, κατά την διοίκηση του Χελιόν ντε Βιλνέβ. Είναι αξιοσημείωτο πως δεν υπάρχουν πύργοι στο κάστρο.

Η πιο σημαντική ιστορική στιγμή για το κάστρο της Αντιμάχειας ήταν η πολιορκία τον Ιούνιο του 1457 από τους Οθωμανούς. 15 Ιππότες και 200 ντόπιοι αντιστάθηκαν αποτελεσματικά για 23 μέρες και ανάγκασαν ένα τούρκικο στρατό από 16000 να λύσει την πολιορκία και να φύγει από τη νησί.

Το 1493 ισχυρός σεισμός κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά το κάστρο το οποίο αναστηλώθηκε πάλι από τους Ιωαννίτες κατά την ηγεσία του Μεγάλου Μάγιστρου Ντ' Ωμπουσόν. Αργότερα ο Μάγιστρος Ντελ Καρέττο (1513-1521) έχτισε έναν ογκώδη ημικυκλικό προμαχώνα -που σήμερα αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό του σημείο- γύρω από την κυρία είσοδο. Η πύλη του προμαχώνα βρίσκεται στο αριστερό άκρο του, κοντά στα τείχη του κάστρου, και έκλεινε με ανασηκωνόμενη γεφυρόπορτα.

Μετά την τουρκική κατάκτηση του 1522, στο κάστρο εγκαταστάθηκε ολιγάριθμη φρουρά. Ο χριστιανικός πληθυσμός όμως δεν πρέπει να εκδιώχθηκε από το κάστρο, όπως συνέβη στην πόλη της Κω, στοιχείο που δικαιολογεί την ύπαρξη χριστιανικών ναών στο εσωτερικό του.

Οι Τούρκοι θεωρούσαν αυτό το φρούριο ως ζωτικής σημασίας και το διατήρησαν σε καλή κατάσταση. Μετά την Ελληνική Επανάσταση έδιωξαν από μέσα τους Έλληνες και έτσι δημιουργήθηκε το σύγχρονο χωριό της Αντιμάχειας. Στο οχυρό έμεινε μόνο η τουρκική φρουρά που και αυτή το εγκατέλειψε το 1871 και το κάστρο ερήμωσε.

Ακόμη και σήμερα το κάστρο αντανακλά το ιστορικό του μεγαλείο. Στο εσωτερικό του βρίσκονται οι ναοί της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Νικολάου και τα ερείπια της Παναγίας της Ελεημονήτρας.

Το νεκροταφείο του κάστρου βρίσκεται εντός σημερινού στρατοπέδου και επάνω του έχει χτιστεί εκκλησάκι των Ταξιαρχών.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η περίμετρος του κάστρου είναι 970 μέτρα και καλύπτει συνολική επιφάνεια 26.250τμ.

Το κάστρο έχει μορφή ακανόνιστου πενταπλεύρου. Η πρόσβαση γίνεται από τα βορειοδυτικά, μέσω της κύριας πύλης. Η περιοχή είναι σχετικά επίπεδη και αυτό άλλωστε είναι η αιτία της ισχυρής οχύρωσής της.

Στο κάστρο της Αντιμάχειας, εκτός του εντυπωσιακού ημικυκλικού προμαχώνα δεν διακρίνονται άλλες εξέχουσες του τείχους κατασκευές. Πύργοι λοιπόν με την έννοια του αυτόνομου κτιρίου που είναι ψηλότερο από τα τείχη και εξέχει από αυτά δε σώζονται εδώ.

Στο κάστρο της Αντιμάχειας διακρίνεται καταρχήν το πολύπλοκο (για αμυντικούς λόγους) σύστημα της κυρίας εισόδου στο εσωτερικό του περιβόλου, το οποίο διαμορφώνεται στη βόρεια-βορειοδυτική πλευρά του κάστρου και περιλαμβάνει δύο πύλες: η πύλη 1 ανοίγεται στα πλευρά του ημικυκλικού προμαχώνα, ενώ η πύλη 2 στο τείχος του περιβόλου. Ίχνη από μία δευτερεύουσα πυλίδα (πύλη 4), που όμως κλείστηκε σε μεταγενέστερη περίοδο, σώζονται στο δυτικό άκρο της νότιας πλευράς του κάστρου. Τέλος, πύλη μνημειακών διαστάσεων (πύλη 3) ανοιγόταν στο εσωτερικό του περιβόλου, στο νότιο τμήμα του τοίχου.

Ο προμαχώνας προεξέχει του τείχους και ουσιαστικά δεν έχει λειτουργική εξάρτηση από αυτό, έρχεται απλώς να «ακουμπήσει» στη σκάρπα του τείχους. Είναι ένα ευρύ χαμηλό ημικυκλικό κτίσμα με σκάρπα, cordone και παραπέτο που χρησιμοποιεί αποκλειστικά στην άμυνά του κανόνια σε δύο επάλληλες σειρές. Είναι παρόμοια κατασκευή με αυτή που συναντάμε την ίδια περίοδο (16ος αι) σε άλλα κάστρα της Ελλάδας (Ρόδος, Νεραντζιά, Σύμη) και της Δυτ.Ευρώπης. Στο εσωτερικό του δημιουργείται κυκλική αυλή από την οποία ξεκινούν οι γαλαρίες που καταλήγουν στις κανονιοθυρίδες του κατώτερου επιπέδου.

Στην τοιχοποιία των υπόλοιπων τειχών του κάστρου παρατηρείται η ύπαρξη κάθετων ζωνών, ενώ στο επίπεδο των επάλξεων διακρίνονται τετράγωνες κανονιοθυρίδες. Στο δεύτερο μέρος των τειχών σώζονται δύο σειρές καταχυστρών. Oι τοίχοι του κτηρίου είναι κτισμένοι με μεγάλους αδρά κατεργασμένους λίθους σε σειρές, ενώ οι γωνίες του δομούνται με λαξευμένους και καλά αρμοσμένους πωρόλιθους.

Πηγές