Ερείπια βυζαντινού οικισμού και κάστρου στη βόρεια πλευρά της νήσου Τέλενδος απέναντι από την Κάλυμνο.

Στα ερείπια του κάστρου υπάρχει το νεώτερο εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου. Ο ναός βρίσκεται σε απομακρυσμένο και δυσπρόσιτο σημείο, είναι όμως σημαντικό προσκύνημα.

Ιστορία

Μέχρι τον 6ο μ.Χ. αιώνα η Τέλενδος ήταν ενωμένη με την Κάλυμνο. Σαν κομμάτι της Καλύμνου, ήταν πυκνοκατοικημένη κατά την αρχαιότητα και κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

Στο νησί υπάρχουν απομεινάρια διαφόρων παλαιοχριστιανικών ναών, πράγμα που σημαίνει ότι και κατά την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο ήταν μέρος με σημαντικό πληθυσμό και δραστηριότητα.

Το 554 μ.Χ. ένας φοβερός σεισμός συντάραξε την περιοχή. Μεγάλο μέρος του νησιού τότε καταποντίστηκε και σχηματίστηκε η Τέλενδος. Στο κομμάτι που βυθίστηκε ήταν και η πρωτεύουσα, η αρχαία Ποθαία. Σύμφωνα με το θρύλο, ο σεισμός έγινε Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα της περιφοράς του Επιταφίου.

Αν λάβουμε υπόψη αυτά τα γεγονότα και την ασυνήθιστη θέση στην οποία βρίσκεται το κάστρο (στη μέση μια επικλινούς πλαγιάς) μπορούμε να υποθέσουμε πως τα ερείπια που βρίσκονται σήμερα γύρω από τον Άγιο Κωνσταντίνο είναι ένα μικρό μόνο μέρος του πρωτοβυζαντινού οικισμού, ενώ το υπόλοιπο βυθίστηκε μαζί με την Ποθαία.

Τα ερείπια που σώζονται σήμερα στο σημείο ανήκουν σε μεσοβυζαντινό οικισμό που δημιουργήθηκε κατά τους σκοτεινούς αιώνες (7ο με 10 αι. μ.Χ.) όταν οι πληθυσμοί των νησιών, εξαιτίας των επιδρομών των Σαρακηνών, αναζητούσαν καταφύγιο σε δύσβατα μέρη με φυσική προστασία.

Ο οικισμός προστατευόταν από τείχη και από ένα μικρό κάστρο στο βραχώδες ακρωτήρι μπροστά του.

Τον 11ο αιώνα ο οικισμός εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι επέστρεψαν στα παράλια. Αργότερα το νησί ερήμωσε και ξένοι ταξιδιώτες, όπως ο Cristoforo Buondelmonti το 1420 και ο Francesco Piacenza το 1688 αναφέρουν ότι ήταν ακατοίκητο. Η Τέλενδος κατοικήθηκε ξανά προς το τέλος της Τουρκοκρατίας.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο μεσοβυζαντινός οικισμός βρίσκεται σε μια απόκρημνη βραχώδη πλαγιά απέναντι από την Κάλυμνο. Δεν περιβάλλεται από οχύρωση, απλά προστατεύεται από μια σειρά τειχών με πολεμίστρες (φωτο 2) στη βόρεια και δυτική πλευρά. Τα τείχη είναι προσαρμοσμένα στη μορφολογία του εδάφους.
Διακρίνονται ερείπια από υδατοδεξαμενές και σπίτια και του ναού Κωνσταντίνου και Ελένης, επάνω στα ερείπια του οποίου χτίστηκε το νεώτερο εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου που χρησιμοποιεί την αψίδα του παλιού ναού. Η είσοδος στον οικισμό φαίνεται ότι προστατευόταν από έναν κυλινδρικό πύργο, που ήταν μάλλον αρκετά μεταγενέστερος.

Στα βόρεια του οικισμού σε ένα βραχώδες ακρωτήρι χτίστηκε από τους Βυζαντινούς και ένα μικρό κάστρο, η οχύρωση του οποίου ενισχύθηκε αργότερα και από τους Ιωαννίτες Ιππότες (φωτογραφίες 8 και 9).

Πηγές