Ερείπια αρχαίας οχύρωσης με μεσαιωνικές προσθήκες στο πλάτωμα ενός λόφου με το όνομα «Παλαιοκαστράκι», στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Λύρκειο, 1 χλμ. βορειοανατολικά από το χωριό Λύρκεια Αργολίδας.
Η θέση βρίσκεται πάνω από την Εθνική Οδό Κορίνθου Τριπόλεως (Α7), στο 128ο χιλιόμετρο.

Το Όνομα του Κάστρου

Ονομάζουμε το κάστρο «Κάστρο Λύρκειας» επειδή ο πλησιέστερος σύγχρονος οικισμός είναι το χωριό Λύρκεια. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν Κάτω Μπέλεσι και με αυτή την ονομασία καταγράφεται στην ενετική απογραφή Γκριμάνι του 1700.

Το Κάτω Μπέλεσι μετονομάστηκε σε Λύρκεια το 1928, επειδή τότε πίστευαν ότι το αρχαίο κάστρο στα βορειονανατολικά του χωριού ήταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης Λύρκεια ή Λυρκεία ή Λυγκεία. Όμως νεώτερες αρχαιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι η αρχαία Λυρκεία βρισκόταν σε άλλο σημείο (περί τα 7χλμ νοτιοανατολικά, στη νότια όχθη του Ίναχου, βόρεια από το Σχινοχώρι).
Σήμερα, αυτό που ονομάζουμε εδώ Κάστρο Λύρκειας ταυτίζεται με την αρχαία πόλη Ορνεές ή, ακριβέστερα, Ορνεαί.

Ο ερευνητής των μεσαιωνικών κάστρων της Αργολίδας Ι. Πέππας (Πέππας, 1990) ονομάζει την οχύρωση «Κάστρο Σπόρτιζας». Σπόρτιζα είναι το βουνό βόρεια από το κάστρο, με υψόμετρο 620μ., το οποίο όμως δεν φαίνεται να έχει σχέση με το κάστρο. Με βάση αυτή την ονομασία, ο Πέππας ταυτίζει το κάστρο με το φρούριο Spoliza που καταγράφεται στην ενετική λίστα των κάστρων του 1467. Αλλά μάλλον αυτό δεν ισχύει, αφενός επειδή το «Σπόρτιζα» είναι λίγο αυθαίρετο και αφετέρου επειδή η Spoliza ήταν προς Μεσσηνία ή Ηλεία και είναι πιο πιθανόν να ταυτίζεται με τη Φιγαλεία, το παλιό όνομα της οποίας ήταν Poliça.

Ιστορία

Όπως προαναφέρθηκε, στη θέση του κάστρου βρισκόταν πιθανότατα οι αρχαίες Ορνεές.
Η ονομασία της πόλης οφείλεται στον οικιστή της Ορνέα, γιο του Ερεχθέα.
Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι Ορνεάτες και Κλεωναίοι πολέμησαν στο πλευρό των Αργείων εναντίον των Σπαρτιατών, στη μάχη της Μαντινείας το 418 π.Χ.
Δυο χρόνια αργότερα οι σύμμαχοι έγιναν εχθροί και οι Ορνεές καταστράφηκαν από τους Αργείους το 416 π.Χ.
Η ανάμειξη των Ορνεών στις συγκρούσεις με τον Αρχίδαμο (352 π.Χ.) δείχνει ότι παρά την καταστροφή από τους Αργείους η πόλη δεν ερήμωσε και συνέχισε να κατοικείται (ή επανοικήθηκε).

Το μεγαλύτερο μέρος της οχύρωσης είναι από την Αρχαιότητα, κατασκευασμένο πριν τον 5ο π.Χ. αιώνα, ίσως και παλαιότερα.

Κατά την Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή Περίοδο η κώμη ήταν κατοικημένη (τη μνημονεύει ο Παυσανίας) και λογικά πρέπει να συνέχισε να κατοικείται και κατά τη Βυζαντινή Περίοδο.
Κάποια εποχή τα αρχαία τείχη ενισχύθηκαν με τείχη από ξερολιθιά. Αυτό έγινε μάλλον τον Μεσαίωνα, αλλά δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε ακριβώς. Η μεσαιωνική ιστορία της θέσης είναι άγνωστη.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η οχύρωση καταλαμβάνει μια έκταση 6,5 στρεμμάτων εντός περιμέτρου 300 μέτρων.

Το μεγαλύτερο μέρος του τείχους είναι αρχαίο. Το πάχος του είναι 0,80μ. Αποτελείται από λαξευτούς ακανόνιστους ογκόλιθους σε σχετικά καλή συναρμογή.

Στη βόρεια πλευρά που είναι και πιο ευάλωτη, ένα μέρος των τειχών μήκους 38 μέτρων έχει ενισχυθεί ή αντικατασταθεί με νεώτερο τείχος ξηρολιθιάς, που θυμίζει άλλες ξηρολιθικές οχυρώσεις στην περιοχή (Καπαρελίου κ.λπ.).

Στο κάστρο διακρίνονται 3 πύργοι. Δύο αρχαίοι και ένας ξηρολιθικός. Ο ένας από τους αρχαίους, διαστάσεων 5,50✖5,30μ., προστάτευε την είσοδο.

Πηγές