Χτισμένος σε ύψωμα που παλαιότερα περιβάλλονταν από πυκνό δάσος, στέκεται ο Πύργος της Γαλάτιστας, στο κέντρο σχεδόν αυτής της Μακεδονικής κωμόπολης. Είναι παρόμοιος με άλλους πύργους της ευρύτερης περιοχής όπως των Βρασνών, του Αγίου Βασιλείου Λαγκαδά, του μετοχίου Πυργούδια στον Πρόβλακα ή, ακόμα, του Μοναστηριού της Ρίλας στη Βουλγαρία. Θα τον δείτε σε λογότυπους φορέων, συλλόγων και επιχειρήσεων της περιοχής καθώς δεν υπάρχουν και πολλά άλλα αξιοθέατα τριγύρω, και ο πύργος είναι το σήμα κατατεθέν.

Ιστορία

Ο πύργος είναι κτισμένος σίγουρα με ενετική τεχνοτροπία. Μάλλον όμως δεν είναι ενετικός. Δεν είναι γνωστό πότε κτίστηκε ακριβώς. Ίσως στις αρχές του 15ου αιώνα. Επομένως μπορεί να χαρακτηριστεί σαν «υστεροβυζαντινός».

Επιβλητικός, στενός, με εσοχές στα εξωτερικά τείχη του και μικρές κάθετες σχισμές για παράθυρα, ο Πύργος της Γαλάτιστας είναι προφανές ότι αποτελούσε ένα φρούριο - παρατηρητήριο που επικοινωνούσε με την πεδιάδα και τα χωριά της ενώ είναι πιθανή η χρήση του και ως φυλακή. Είναι φτιαγμένος από γερή πέτρα και πηλό (το λεγόμενο κουράνι ή κουρασάνι –κοκκινόχωμα, άμμο, ασβέστη, τρίμματα κλπ) για αυτό και έχει σκούρο καφέ χρώμα. Όταν υπήρχε ακόμη δάσος γύρω, λέγεται ότι ότι μόνο από μακρυά μπορούσε κανείς να τον εντοπίσει!

Δίπλα από τον Πύργο περνούσε ένα ορμητικό γεγονός που αποδεικνύεται από τον νερόμυλο που διασώζεται ακριβώς κάτω από τον Πύργο. Σήμερα ο πύργος περιβάλλεται από τα σπίτια του χωριού σε έναν μάλλον ασφυκτικό κλοιό.

Σύμφωνα με την εκδοχή του επισκόπου Ιωακείμ Αρδαμερίου (1918) η Γαλάτιστα πήρε το όνομά της από τον Πύργο της και όχι το αντίστροφο. Ίσως να είχε χρησιμεύσει και σαν φυλακή για τους εξόριστους καταδίκους του Γαλατά. Άλλωστε το χωριό κτίστηκε πολύ μετά τον πύργο. Πότε ακριβώς δεν είναι γνωστό. Μάλλον κάπου το 15ο αιώνα.

Την περίοδο 1995-1996, η 10η Εφορεία αρχαιοτήτων έκανε εργασίες αναστήλωσης στον πύργο. Τοποθετήθηκε μια ξύλινη οροφή, ξύλινο δάπεδο, μπήκαν τζάμια στα παράθυρα και κατασκευάστηκε σκάλα προς την υπερυψωμένη είσοδο.

Σημερινή Κατάσταση

Ο πύργος είναι σε καλή κατάσταση μετά τις εργασίες αναστήλωσης που έγιναν τη δεκαετία του ’90.

Πηγές