Ο πύργος Ζωγράφου, στον ομώνυμο οικισμό κοντά στα Ν. Μουδανιά Χαλκιδικής, ήταν μετόχι της μονής Ζωγράφου του Αγίου Όρους.

Δεν είναι γνωστό πότε κατασκευάστηκε (ίσως μετά το 1325), αλλά το 1465 ήταν ήδη κατεστραμμένος και ενδεχομένως δεν ανακαινίστηκε μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα (πριν το 1568), οπότε επανεμφανίζεται στις πηγές.
Το 1597 καταστράφηκε το μετόχι και μόνο το 1869 αναφέρεται στις πηγές ως οικία λεγόμενη «πύργος».

Το 1922 παραχωρήθηκε για την εγκατάσταση προσφύγων από την Καππαδοκία, ενώ το 1996, στο πλαίσιο της προστασίας του μνημείου πραγματοποιήθηκε από την 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποκατάσταση της στέγης.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Πρόκειται για ένα κτίσμα ορθογωνικής κάτοψης (διαστάσεων 10,00x9,30 μ.), με τρεις ορόφους και σωζόμενο ύψος 12 μ. περίπου.

Είναι πιθανό να υπήρχε ακόμα ένας όροφος που δεν διασώζεται. Το πάχος των τοίχων φτάνει το 1,80μ.
Στο κάτω μέρος δεν υπάρχουν ανοίγματα σε αντίθεση με τα ψηλότερα πατώματα. Η κεντρική είσοδος είναι ψηλότερα από το έδαφος για λόγους ασφαλείας. Πάνω από την είσοδο υπάρχει μια αψιδωτή εσοχή (υπέρθυρο) όπου κατά πάσα πιθανότητα ήταν η θέση της εικόνας του προστάτη Αγίου (στην προκειμένη περίπτωση, του Αγίου Γεωργίου).

Κάποια εποχή ο πύργος καλύφθηκε με επίχρισμα (ασβεστοκονίαμα), το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου έχει πέσει και φαίνεται πλέον καθαρά η λιθοδομή του κτηρίου.

Από το αρχικό βουλγάρικο μετόχι σώζονται και άλλα κτίρια όπως: το οικονομείο, η αποθήκη, η εκκλησία, η βρύση (του 1853), τα κολληγόσπιτα κλπ. Σώζεται επίσης και τμήμα του εξωτερικού τείχους («μπαρμπάκα») που προστάτευε το μετόχι.

Πηγές