Ερείπια φρουρίου στον κάμπο με τις ελιές νότια από το Γεράκι Λακωνίας, περίπου 500 μέτρα από τα τελευταία σπίτια του χωριού και πολύ κοντά στη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Πολύ κοντά, προς τα βορειοανατολικά, είναι και μια άλλη σημαντική βυζαντινή εκκλησία, ο Άγιος Σώζων.

Η περιοχή όπου βρίσκεται η οχύρωση λέγεται «Πύργος» και προφανώς παίρνει το όνομά της από τη συγκεκριμένη οχύρωση, η οποία όμως δεν είναι πύργος, αλλά φρούριο. Επιλέγουμε να το παρουσιάσουμε στην παρούσα σελίδα ως «Πύργο Γερακίου» (και όχι φρούριο) αφενός επειδή αυτή φαίνεται να είναι η τοπική ονομασία και αφετέρου για να μην υπάρξει σύγχυση με το Κάστρο Γερακίου που βρίσκεται πολύ κοντά σε λόφο, 1,5 χλμ. προς τα ανατολικά.

Το κάστρο Γερακίου ήταν από τις πιο σημαντικές καστροπολιτείες της Πελοποννήσου, αλλά ο συγκεκριμένος Πύργος, αν και βρίσκεται πολύ κοντά, φαίνεται πως είναι ανεξάρτητος χωρίς προφανή λειτουργική σχέση με την καστροπολιτεία.

Ο πύργος Γερακίου είναι μια οχύρωση με περίμετρο τειχών 210 μέτρα που περικλείουν μια έκταση 2730 τ.μ. Τα τείχη διασώζονται σε σχετικά μεγάλο ύψος (αν και όχι σε πολύ καλή κατάσταση) στο μεγαλύτερο μήκος της περιμέτρου. Στην ανατολική πλευρά υπάρχουν τα ερείπια ενός ψηλού πύργου. Στο εσωτερικό δεν διακρίνονται κτίσματα.

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτή την οχύρωση. Δεν υπάρχει καμιά πληροφορία από ιστορικές ούτε από σύγχρονες πηγές και δεν ξέρουμε το παραμικρό για την ιστορία της.

Πότε κτίστηκε ο Πύργος Γερακίου; Άγνωστο. Μια ένδειξη είναι η τεχνοτροπία κατασκευής των τειχών που μοιάζει αρκετά με την κατασκευή των τειχών του κάστρου Γερακίου, το οποίο κτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα από τον Φράγκο βαρώνο Guy de Nivelet. Θα μπορούσε λοιπόν να είναι σύγχρονος ή λίγο μεταγενέστερος από το κάστρο Γερακίου το οποίο πέρασε στους Βυζαντινούς μετά το 1261 και δέχτηκε κάποιες επεμβάσεις τους επόμενους αιώνες. Οπότε θα χαρακτηρίσουμε τον πύργο «υστεροβυζαντινό» και τη χρονολογία κατασκευής του κάπου μεταξύ τέλους 13ου με αρχές 15ου αιώνα χωρίς να είμαστε σε θέση να είμαστε πιο συγκεκριμένοι και πολύ σίγουροι.
Δεν μπορούμε πάντως να αποκλείσουμε την πιθανότητα να κατασκευάστηκε πριν τη φράγκικη κατάκτηση, λ.χ. τον 12ο αιώνα ή επί Τουρκοκρατίας. Αυτές όμως οι περιπτώσεις συγκεντρώνουν λιγότερες πιθανότητες καθώς ούτε οι Βυζαντινοί της μεσοβυζαντινής περιόδου ούτε οι Οθωμανοί αργότερα έκαναν σοβαρά οχυρωματικά έργα σε αυτήν την περιοχή. Μένουμε λοιπόν ότι η πιο πιθανή περίοδος κατασκευής είναι περί τον 14ο αιώνα.

Ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της οχύρωσης; Άγνωστο. Το μέρος όπου βρίσκεται –μέσα στον κάμπο, σε εντελώς επίπεδο έδαφος– θα μπορούσε να σημαίνει ότι ήταν η έπαυλη κάποιου πλούσιου γαιοκτήμονα, αλλά η οχύρωση είναι υπερβολικά μεγάλη και ισχυρή για τέτοια χρήση. Θα μπορούσε ίσως να ήταν μοναστικό συγκρότημα, αλλά και πάλι δεν δικαιολογείται τέτοια οχύρωση ούτε υπάρχει κάποιο στοιχείο στην κατασκευή που να δηλώνει ότι είναι εκκλησιαστικό κτίσμα.
Η γειτνίαση με το κάστρο Γερακίου θα μπορούσε να σημαίνει ότι έπαιζε κάποιο ρόλο, ως προπύργιον, στην αμυντική προστασία της καστροπολιτείας, αλλά ούτε αυτό φαίνεται πολύ πειστικό, θα είχε νόημα μόνο αν προστάτευε κάποιο πέρασμα ή κάποια ζωτικής σημασίας δραστηριότητα πράγμα που δεν ισχύει.
Μια περίπτωση είναι να ήταν απλά ο χώρος στρατωνισμού κάποιας στρατιωτικής δύναμης του Δεσποτάτου που δεν είχε σχέση με την υπεράσπιση του κάστρου Γερακίου.

Αλλά όλα αυτά είναι απλές υποθέσεις. Στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε τίποτα σίγουρο ούτε για το χρόνο κατασκευής ούτε για τον ιδιοκτήτη ούτε για τη χρήση του Πύργου Γερακίου.

Πηγές