Κατάλοιπα ενός ερειπωμένου οχυρωμένου Βυζαντινού οικισμού από τη Μεσοβυζαντινή περίοδο, επάνω σε ένα απόκρημνο βουνό, βόρεια από την παραλία Ερίστου, στη δυτική πλευρά της Τήλου.

Στο σημείο αυτό υψώνεται ένας ορεινός όγκος με ύψος 654μ με κορυφή τον Προφήτη Ηλία. Περίπου 1χλμ νοτιοανατολικά από αυτήν την κορυφή βρίσκεται ο εν λόγω οικισμός, σε υψόμετρο περί τα 500 μέτρα. Πέρα από την παραλία Ερίστου από κάτω, το Παλιόκαστρο είχε πολύ καλή οπτική επαφή με άλλα κάστρα του νησιού, όπως το κάστρο του Λάμπρου και την αρχαία οχύρωση δίπλα στην εκκλησία των Ταξιαρχών, καθώς επίσης και με τα γύρω νησιά: Νίσυρο, Γυαλο, Κάλυμνο, Σύμη και μέχρι τη δυτική ακτή της Ροδου και την Αλιμιά, τη Χάλκη, μέχρι την Κάρπαθο.

Ο αρχαιολόγος Χ. Κουτελάκης (σελ.77) χαρακτήρισε το Παλιόκαστρο ως «ένα από τα παλιότερα κάστρα της Βυζαντινής περιόδου».

Η έρευνα στο κάστρο είναι δύσκολη καθώς η κατοίκηση συνεχίστηκε και η μορφή του κάστρου αλλοιώθηκε. Πιθανολογείται ότι προϋπήρχε στη θέση αρχαίος οικισμός, ίσως και Μυκηναϊκός.

Ο οχυρωματικός περίβολος είναι από αργιλιθοδομή με γεμίσματα από βησάλους (θραύσματα τούβλων κλπ). Σε κανένα σημείο το τείχος δεν φτάνει σε μεγάλο ύψος ώστε να μας δώσει μια εικόνα για τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες της οχύρωσης.

Στο εσωτερικό ξεχωρίζουν τα υπολείμματα μιας μεγάλης, μακρόστενης, αψιδωτής δεξαμενής. Υπάρχουν θεμέλια και από άλλα ακαθόριστα κτίσματα. Υπάρχουν και πάρα πολλά κεραμικά ευρήματα που πιστοποιούν την μακρόχρονη χρήση του οικισμού.

Όπως αναφέρθηκε, το Παλιόκαστρο κτίστηκε κατά τη διάρκεια των σκοτεινών αιώνων της Μεσοβυζαντινής περίόδου (περίπου από τον 7ο μέχρι τον 9ο αιώνα) όταν όλα τα νησιά του Αιγαίου ήταν υπό τη συνεχή απειλή των Σαρακηνών πειρατών, και οι κάτοικοι προσπαθούσαν να βρουν καταφύγιο σε απομονωμένα σημεία με φυσική οχύρωση και δύσκολη πρόσβαση.

Την περίοδο εκείνη η Τήλος ανήκε στο Θέμα της Σάμου. Η κατοίκηση στον οχυρωμένο οικισμό συνεχίστηκε για αρκετούς αιώνες αλλά δεν είναι γνωστό αν οι Ιωαννίτες ιπποτες έκαναν κάποια προσπάθεια για οργάνωση ή ενίσχυση της άμυνας του Παλιόκαστρου.

Βιβλιογραφία

Πηγές