Η «Σειρήνα» της Χαλκίδας βρίσκεται στην οδό Μπαλαλαίων, ένα στενό δρομάκι στο κέντρο της πόλης.

Πρόκειται ίσως για παλιό ενετικό πύργο που διαμορφώθηκε σε πύργο ρολογιού-σεισμογράφου-σειρήνας. Το πιο πιθανό πάντως είναι να είναι κατασκευή του τέλους του 18ου αιώνα. Ή των αρχών του 19ου.

Ιστορία

Ο πύργος χτίστηκε ή διαμορφώθηκε σε πύργο ρολογιού περί τα τέλη του 18ου ή τις αρχές του 19ου αιώνα.

Το 1878 ο δήμος Χαλκιδέων συντηρούσε το δημοτικό ρολόι και τις ώρες σήμαινε κωδωνοκρούστης που πληρωνόταν από το δήμο.

Το Μάιο του 1900 αποφασίσθηκε η ίδρυση σεισμολογικού σταθμού στο δημοτικό ρολόι και τοποθετήθηκε στο εσωτερικό του πύργου σε ύψος οκτώ μέτρων σεισμογράφος.

Το 1914 το ρολόι είχε αχρηστευθεί και ο δήμος δεν μπορούσε να διαθέσει λεφτά για την επισκευή του.

Λίγο πριν το 1940 τοποθετήθηκε στον πύργο αντιαεροπορική σειρήνα, που λειτούργησε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η σειρήνα παραμένει στην κορυφή του πύργου και είναι ακόμα ενεργή και για το λόγο αυτό δεν επιτρέπεται η είσοδος στον πύργο.

Αυτές οι συχνές προσπάθειες αξιοποίησης του πύργου είχαν σαν αποτέλεσμα την αλλοίωση των αρχικών χαρακτηριστικών του σε μεγάλο βαθμό. Έτσι το εσωτερικό του και μέρος του εξωτερικού τοίχου έχουν σοβαντιστεί ενώ έχει ανακατασκευαστεί και η σκάλα στο εσωτερικό.

Διάφορες διαδικτυακές πηγές αναφέρουν ότι ο πύργος είναι μεσαιωνικός κατασκευασμένος κατά την ενετική περίοδο. Αυτό δεν αποκλείεται δεδομένου ότι η Χαλκίδα διέθετε εκτεταμένες οχυρωματικές μεσαιωνικές κατασκευές και είναι λογικό να περίσσευε κάποιος πύργος για την κατασκευή ρολογιού.
Δεν υπάρχουν πάντως αποδείξεις για αυτό, ενώ οι πολλαπλές μεταγενέστερες επεμβάσεις δεν επιτρέπουν (εξ όσων γνωρίζουμε) την ασφαλή πιστοποίηση της προέλευσης του πύργου ως ενετικής.

Είναι γεγονός ότι και άλλοι μεσαιωνικοί πύργοι που διαμορφώθηκαν σε πύργους ρολογιών κατά την Τουρκοκρατία αλλοιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Αυτό συνέβη σε όλα τα Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Θράκης. (Ένα παράδειγμα είναι και ο πύργος ρολογιού της Λιβαδειάς).

Από την άλλη μεριά, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι από τα τέλη του 17ου αιώνα μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα υπήρχε κάτι σαν μόδα με την κατασκευή πύργων ρολογιού σε διάφορες πόλεις των Βαλκανίων (αλλά και αλλού) σε μια προσπάθεια μίμησης από τους Οθωμανούς των ρολογιών των ευρωπαϊκών πόλεων. Τα ρολόγια αυτά είχαν κάποια κοινά χαρακτηριστικά: μικρό εμβαδόν βάσης, μικρό σχετικά ύψος (για να μην ξεπερνά τους παρακείμενους μιναρέδες) και απουσία χώρου για καμπάνες (σε αντίθεση με τα ρολόγια στη Δύση).
Είναι εξαιρετικά πιθανό η Σειρήνα της Χαλκίδας να υπάγεται σε αυτήν την κατηγορία και να κατασκευάστηκε εξαρχής σαν πύργος ρολογιού από τους Οθωμανούς περί τον 18ο αιώνα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος βρίσκεται μέσα στον πυκνό πολεοδομικό ιστό της πόλης και είναι ορατός μόνο από την οδό Μπαλαλαίων.
Έχει σχήμα τετράγωνο διαστάσεων 4,70x4,75 μέτρα και ύψος 19 μέτρα περίπου.

Οι τοίχοι είναι κτισμένοι με αργολιθοδομή από τοπικούς ασβεστόλιθους, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται μικρές πέτρες και τεμάχια πλίνθων και κεραμιδιών.

Οι γωνίες του πύργου είναι διαμορφωμένες από ημιλάξευτους ασβεστόλιθους μεγαλύτερων διαστάσεων.

Η είσοδος στο εσωτερικό του πύργου γίνεται από τη νότια πλευρά, μέσω μικρής τοξωτής πόρτας.

Πηγές