Ίχνη Ρωμαϊκου και Πρωτοβυζαντινού φρουρίου στον κάμπο ΝΔ από το χωριό Αρσάκειο (πρώην Ασάκιοϊ) του νομού Ροδόπης.

Πρόκειται για τετραπύργιον που κατά πάσα πιθανότητα υπήρξε σταθμός της Εγνατίας οδού.

Ιστορία

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ιστορικές αναφορές για το κάστρο. Πάντως είναι σχεδόν σίγουρο ότι η ίδρυση και λειτουργία του σχετίζεται με τη Via Engatia.

Πρόκειται δηλαδή για κάποιο φρούριο-σταθμό επί της Εγνατίας οδού μεταξύ Μαξιμιανούπολης και Τραϊανούπολης, του οποίου η ίδρυση πιθανολογείται στην ύστερη αρχαιότητα έως την πρωτοβυζαντινή περίοδο.
Πρέπει να οικοδομήθηκε για πρώτη φορά κατά την ύστερη Ρωμαϊκή Περίοδο (που σημαίνει: τον 3ο ή 4ο μ.Χ. αιώνα) και μάλλον υπήρχε μέχρι τον 6ο αιώνα όταν ίσως επισκευάστηκε επί Ιουστινιανού. Πρέπει να περιέπεσε σε αχρηστία και να εγκαταλείφθηκε λίγο μετά τον 6ο αιώνα όταν εντάθηκαν οι βαρβαρικές επιδρομές (αν και δεν αποκλείεται αυτό να συνέβη και νωρίτερα).
Άλλα παρόμοια μικρά φρούρια/σταθμοί επί της Εγνατίας που σώζονται σήμερα είναι στην Πετροπηγή (Καβάλας) και στην Ασπροβάλτα, ενώ θυμίζουμε ότι και η Μαξιμιανούπολις/Μοσυνόπολις ήταν αρχικά (πριν εξελιχθεί σε μεγάλη πόλη) σταθμός της Εγνατίας.

Με βάση τη θεωρία ότι το φρούριο ήταν σταθμός της Εγνατίας οδού, μπορούμε να προσδιορίσουμε ποιος ακριβώς σταθμός της Εγνατίας ήταν.
Στον σημερινό νομό Ροδόπης, η Via Egnatia περνούσε πρώτα από τη Μαξιανούπολη (7χλμ δυτικά της Κομοτηνής), εν συνεχεία ακολουθούσε πορεία προς Ροδίτη, Αρίσβη, στην οποία έχουν βρεθεί ερείπια γέφυρας, και κάπου στις ύψος του Αρσακείου έστριβε νότια. Λίγο πιο κάτω, μετά το χωριό Μέστη (στο ΝΔ άκρο του ν.Έβρου) ακολουθούσε ημιορεινή διαδρομή προς τη Μάκρη και, πιο ανατολικά, προς Τραϊανούπολη.

Υπάρχουν μερικές ιστορικές πηγές που δίνουν πληροφορίες για τους σταθμούς της Εγνατίας Οδού: Σύμφωνα με το Οδοιπορικό του Αντωνίνου (Itinerarium Antonini Augusti), η πρώτη στάση μετα την Μαξιμιανούπολη ήταν σε σε απόσταση 31.1 χλμ. και είχε την ονομασία Brendice.
Σε μια άλλη πηγή, στον Πευτιγγεριανό Πίνακα (Tabula Peutingeria) ο επόμενος σταθμός αναφέρεται ως Brenzici, που πιθανότατα ταυτίζεται με το φρούριο Βρε που ανακατασκεύασε ο Ιουστινιανός (527- 565) όπως αναφέρει ο Προκόπιος στο έργο του Περί Κτισμάτων. Η απόσταση της Μαξιμιανούπολης μέσω Κομοτηνής, Ροδίτη, Αρίσβης έως το Φρούριο Αρσακείου είναι 32 χλμ, κάτι που είναι πολύ κοντά στο 31.1 χλμ που αναφέρει το οδοιπορικό του Αντωνίνου. Σημειωτέον ότι ο Ηρόδοτος (5ος αι. π.Χ.) αρκετούς αιώνες πριν αναφέρει τη χώρα Βριαντική όπου κατοικούσε το θρακικό φύλλο των Κικόνων.
Σε μια άλλη ιστορική πηγή, στο Ιεροσολυμιτικό Οδοιπορικό (Itinerarium Burdigalense ή Οδοιπορικό του Μπορντώ) που είναι το παλαιότερο χριστιανικό οδοιπορικό (γραμμένο από ανώνυμο προσκυνητή των αγίων Τόπων από το Μπορντώ, εν έτει 333-334) αναφέρεται μετά την Μαξιμιανούπολη το mutatio Breieropara σε απόσταση 14.8 χλμ και σε απόσταση 29.6 χλμ το mansio Berozicha. Το mansio Berozicha ταιριάζει σε απόσταση, ενώ και φωνητικά είναι κοντά στο όνομα Brendice και Brenzici.
Συνεπώς το φρούριο Αρσακείου μάλλον ταυτίζεται με το υστερορωμαϊκό Brendice ή το πρωτοβυζαντινό Βρε, αλλά αυτό είναι μια υπόθεση που χρειάζεται περαιτέρω τεκμηρίωση.
Πάντως στον Συνέκδημο του Ιεροκλέους (απογραφή των πόλεων του Βυζαντίου στα μέσα του 6ου αιώνα) δεν γίνεται λόγος για κάποιο πόλισμα που θα μπορούσε να ταυτιστεί με το φρούριο του Αρσακείου. Αυτό σημαίνει ότι είτε δεν υπήρχε οικισμός γύρω από το φρούριο ή ότι την εποχή εκείνη είχε ήδη καταστραφεί.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το φρούριο βρίσκεται σε επίπεδη πεδινή έκταση. Τριγύρω του, αλλά και μέσα σε αυτό, υπάρχουν καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Η οχύρωση του φρουρίου δεν διακρίνεται, επειδή καλύπτεται από πυκνή βλάστηση. Πάντως το περίγραμμα της οχύρωσης είναι μάλλον ευδιάκριτο λόγω του υπερυψωμένου εδάφους στην περίμετρο. Σε κάποια σημεία μέσα στη βλάστηση διακρίνονται και λιθοσωροί. Επίσης σε όλο τον χώρο υπάρχουν διάσπαρτα θραύσματα κεραμικών.

Το κάστρο είχε τετράπλευρο σχήμα και σύμφωνα με παλαιότερη δημοσίευση στο Αρχαιολογικό Δελτίον (1973-74) είχε κυκλικούς πύργους στις τέσσερις γωνίες του. Ήταν, με άλλα λόγια, ένα τυπικό ρωμαϊκό τετραπύργιο.

Από το ανάγλυφο του εδάφους, προκύπτει ότι το φρούριο είχε ορθογώνιο σχήμα με διαστάσεις 80✖55μ. και με περίμετρο περί τα 270 μέτρα.

Πηγές