Ξηρόκαμπος, Δήμος Λέρου, Νομός Δωδεκανήσου,Νότιο Αιγαίο
Κάστρο Λεπιδών
| Τοποθεσία: |
| Ξηρόκαμπος Λέρου |
| Περιφέρεια > Νομός: |  |
| Νότιο Αιγαίο Ν.Δωδεκανήσου | |
| Δήμος > Πόλη ή Χωριό: | |
| Δ.Λέρου • Ξηρόκαμπος | |
| Υψόμετρο: | |
| Υψόμετρο ≈ 62 m |
| Χρόνος Κατασκευής | Προέλευση | |
| Διάφορες περίοδοι | ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ  |
|
| Τύπος Κάστρου | Κατάσταση | |
| Ερείπια Κάστρου |
Δυσδιακριτο
|
Κάστρο χτισμένο σε ύψος 62 μ. πάνω από τον κάμπο του Ξηροκάμπου στη Λέρο. Ονομάζεται και «Παλαιόκαστρο» και, σε έγγραφο του 1089, ταυτίζεται με το κάστρο των Λεπιδών. Ελάχιστα μέρη διασώζονται σήμερα.
Ήταν αρχαίο κάστρο που χρησιμοποιήθηκε και κατά τα Βυζαντινά χρόνια καθώς και στον καιρό των Ιπποτών της Ρόδου. Μεγάλο μέρος των μεσαιωνικών προσθηκών καταστράφηκαν τη δεκαετία του 1950.
Ιστορία
Όταν ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός παραχώρησε στον όσιο Χριστόδουλο, ιδρυτή της μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου Πάτμου, το κάστρο του Παντελίου, διέθεσε το κάστρο των Λεπιδών στους κατοίκους της Λέρου, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής.
Σε έγγραφο του 1089 καταγράφεται η έξωση των κατοίκων από το κάστρο Παντελίου και η παραχώρηση σε αυτούς του Παλιόκαστρου στον Ξερόκαμπο.
Από αυτό συμπεραίνεται ότι κατά τη Βυζαντινή περίοδο εδώ υπήρχε κάστρο, το οποίο σίγουρα θα χρησιμοποιήθηκε και από τους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη κατά τον 14ο-16ο αιώνα. Αρκετά αργότερα το κάστρο μετασχηματίστηκε σε μοναστήρι, κατάλοιπο του οποίου είναι το παρεκκλήσι της Παναγίας που είναι κτισμένο στη θέση ενός παλιότερου, μεγαλύτερου ναού.
Ο αρχικός πυρήνας του Παλιόκαστρου Λεπιδών ήταν ένα αρχαίο κάστρο, πιθανότατα της Ελληνιστικής περιόδου. Υπολείμματα της τοιχοποιίας του αρχαίου κάστρου διακρίνονται στη βάση των ερειπίων της μάντρας του μεταγενέστερου μοναστηριού.
Στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο είχε εγκατασταθεί εδώ ιταλικό πολυβολείο. Οι εργασίες που έγιναν τότε αλλοίωσαν το παλιό κάστρο.
Το κάστρο καταστράφηκε οριστικά κατά τη δεκαετία του 1950, όταν ένας ιερέας θέλησε να μετατρέψει τον χώρο σε νεκροταφείο και για το σκοπό αυτό κατέστρεψε τις μεσαιωνικές προσθήκες του κάστρου. Σώθηκε μόνο μέρος των τειχών και του ελληνιστικού πύργου που είχαν ενσωματωθεί στον περίβολο του μοναστηριού.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Τα μέρη της οχύρωσής του που διακρίνονται μέχρι σήμερα ανάγονται τουλάχιστον στα ελληνιστικά χρόνια, χωρίς να αποκλείεται και η χρήση του στη μεσοβυζαντινή και την ιπποτική περίοδο. Το τείχος σώζεται μέχρι το ύψος των 2,50 περίπου μ., ενώ εντός της οχύρωσης σώζεται ακόμη μεταβυζαντινή εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία.
| Πρώτη δημοσίευση στον Καστρολόγο: | Μάρτιος 2013 | Τελευταία ενημέρωση κειμένου/πληροφοριών: | Νοέμβριος 2021 | Τελευταία προσθήκη οπτικού υλικού | Νοέμβριος 2021 |
Πηγές
- Φωτογραφία 1 (Οκτώβριος 2007) και αγγλικό κείμενο Dr. Michael Losse
Βιβλιογραφία
Armao, Ermano: Il giro per il Mar Egeo con Vicenzo Coronelli. Notedi Topologia, Toponomastica e Storia Medievali Dinasti e Famiglie Italiane in Levante. Con stemmi nel testo e un Atlante di 40 carte fuori testo. Florenz 1951, p. 164.
Benson, Jack L.: Ancient Leros (Greek, Roman and Byzantine Monographs, No. 3), Durham/North Carolina 1963.
Dawkins, R. M./Wace, Alan J. B.: Notes from the Sporades, Astypalaea, Telos, Nisyros, Leros. In: Annual of the British School at Athens, XII, 1905-06, pp. 151-174.
Δρελιώση-Ηρακλείδου, Α./Μιχαηλίδου,Μ.: Λέρος, Από την Προϊστορία έως τον Μεσαίωνα, Athens 2006.
Gerola, Giuseppe: I monumenti medioevali delle 13 Sporadi. In: Annuario Scuola Arch. Atene I, 1916, p. 66.
Heslop, Michael: The Search for the Defensive System of the Knights in the Dodecanese (Part II: Leros, Kalymnos, Kos and Bodrum). In: Mathias Piana/C. Carlsson (Eds.): Archeology and Architecture of the Military Orders. Ashgate 2014, pp. 29-67.
Hope Simpson, Richard/Lazenby, John F.: Notes from the Dodecanese II. In: Annual of the British School at Athens, vol. 65, 1970, p. 54.
Kollias, Ilias: Istorikes plerofories apo to archeio tes Mones Patmou gia te mesaionike Lero [Historical information from the archives of the Monastery of Patmos concerning Mediaeval Leros]. In: Ionias Akron - Leros. Tomos aphieromenos ste mneme tou Dion. Oikonomopoulou [The Tip of Ionia, Leros: Festschrift in memory of Dion. Oikonomopoulos] (Athens, 1993), pp. 73–97, here p. 85. [cited after Heslop 2014]
Losse, Michael: Die Kreuzritter von Rhodos - Bevor die Johanniter Malteser wurden. Ostfildern 2011.
Losse, Michael: Die Burgen und Festungen des Johanniter-Ritterordens auf Rhódos und in der Ägäis (Griechenland) 1307-1522. (Publisher: Nünnerich-Asmus Verlag) Mainz 2017.
Loupou-Rokou, Athena-Christina: The Aegean Fortresses and Castles. Athens 1999, p. 67.
Paradissis, Alexander: Fortresses and Castles of Greece. Vol. III: Fortresses and Castles of Greek Islands. Athens and Thessaloniki 1976, p. 148.
Ross, Ludwig: Reisen auf den griechischen Inseln Ägäischen Meeres. Zweiter Band. Enthaltend Andros, Syros, Mykonos, Amorgos, Astypaläa, Nisyros, Knidos, Kos, Kalymnos, Telendos, Leros, Patmos, Samos, Ikaros, DeIos, Rhenäa, Gyaros, Belbina. Stuttgart und Tübingen 1843, pp. 100-101.
Spiteri, Stephen C.: Fortresses of the Cross. Hospitaller Military Architecture (1136-1798). Valleta (Malta) 1994.
Spiteri, Stephen C.: Fortresses of the Knights. Ħamrun (Malta) 2001, p. 198.
Stefanidou, Alexandra: Castles of the Knights Hospitallers. In: Anna Triposkoufi/Amalia Tsitouri (Eds.): Venetians and Knights Hospitallers. Military Architecture Networks (ARCHI-MED Pilot Action) [Hellenic Ministry of Culture, Directorate of Byzantine & Postbyzantine Monuments]. Athens 2002, p. 184-253, here p. 253.
Τα δικά σας σχόλια:
Βεβαίως αυτή είναι μια προσωπική γνώμη, αλλά νομίζω πως είναι η πιο λογική εκδοχή. Και αυτή που θεωρείται γενικά αποδεκτή. Η εκδοχή ότι κάποια στιγμή τον 18ο ή τον 19ο αιώνα συνέβη ένα συνταρακτικό γεωλογικό γεγονός και τα Λέπιδα ενώθηκαν με τη Λέρο δεν είναι δυνατόν να ευσταθεί γιατί απ' όσο ξέρουμε δεν συνέβη κανένα τέτοιο φοβερό γεγονός.
Οι παλιοί γεωγράφοι και χαρτογράφοι έκαναν συχνά τέτοια λάθη και δημιουργούσαν φανταστικά νησιά που περέμεναν στους χάρτες μέχρι και τον 20ο αιώνα!
Πρόσφατα έπεσα πάνω σε μια σελίδα με τέτοια ανύπαρκτα νησιά: http://andrewpekler.com/phantom-islands/ (όπου, πάντως, δεν συμπεριλαμβάνεται η νησίς Λέπιδα).
Άλλοι λόγοι που συνηγορούν στην άποψη ότι δεν υπήρξε ξεχωριστό νησί είναι η έλλειψη ιστορικών πληροφοριών και βιβλιογραφίας σχετικά με αυτό. Επίσης ξέρουμε ότι με το χρυσόβουλο το 1087 όταν η Λέρος αποδόθηκε στον μοναχό Χριστόδουλο, οι κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν και αναγκάστηκαν να μετοικίσουν στα Λέπιδα που αναφέρονται σαν κομμάτι του νησιού και όχι σαν άλλο νησί.
Στείλτε σχόλιο, παρατήρηση, πληροφορία:
Η απευθείας υποβολή σχολίων μέσα από την ιστοσελίδα έχει απενεργοποιηθεί. Αν θέλετε να στείλετε κάποιο σχόλιο, χρησιμοποιήστε τη φόρμα επικοινωνίας.
Αν το επιθυμείτε, το μήνυμα που θα στείλετε με αυτόν τον τρόπο θα δημοσιευθεί στα σχόλια αυτής της σελίδας.
|
|
| Πρόσβαση |
|---|
| Διαδρομή προς το μνημείο |
| - |
| Είσοδος: |
| Ελεύθερη πρόσβαση |
| Γειτονικά Κάστρα |
|---|
| Μπούρτσι Αγίας Μαρίνας |
| Κάστρο Καστελιού |
| Κάστρο Γαλατιανής |
| Κάστρο Χώρας Καλύμνου |
| Καστράκι Καλύμνου |
| Μοναστήρι Παναγιάς Κυρά Ψηλής |
| Κάστρο Λέρου |
| Κάστρο Τελένδου |
| Κάστρο της Χρυσοχεριάς |
