Ο πύργος στη θέση «Πίνακας» της χερσονήσου Κασσάνδρας της Χαλκιδικής, γνωστός και ως πύργος της Σάνης ή του Σταυρονικήτα, βρίσκεται στην ακτή του Θερμαϊκού κόλπου επάνω σε χαμηλό παραθαλάσσιο ύψωμα.
Ο χώρος βρίσκεται σήμερα μέσα στις εγκαταστάσεις του τουριστικού συγκροτήματος Sani Beach.

Ιστορία

O οχυρός πύργος στην περιοχή της Παλιάς Σάνης της Κασσάνδρας προστάτευε το μετόχι Πίνακας της αγιορείτικης Μονής Σταυρονικήτα το οποίο είχε αγοραστεί το 1543 από τον Πατριάρχη Ιερεμία Α’ για λογαριασμό της μονής.

Ο πύργος είναι παλαιότερος από το μετόχι και χρονολογείται με αρκετή βεβαιότητα στο β’ μισό του 14ου αιώνα ή το πολύ στις αρχές του 15ου αιώνα, εποχή που οικοδομήθηκαν πολλοί πύργοι στα μετόχια της Χαλκιδικής.

Εκείνη την περίοδο, υπήρχαν στη Χαλκιδική πάνω από 100 παρόμοιοι πύργοι, ο ρόλος των περισσότερων από τους οποίους ήταν η προστασία των μετοχιών του Αγίου Όρους από ληστές και πειρατές.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση χωρίς σοβαρά στατικά προβλήματα. Το ύψος του είναι περίπου 10 μέτρα στη δυτική πλευρά και 12 μέτρα στην ανατολική. Η κάτοψή του έχει σχήμα ορθογώνιο με διαστάσεις 7,45x6,20 μέτρα.

Ανήκει στην κατηγορία των λείων εξωτερικά πύργων με απλή και λιτή εξωτερική διάρθρωση.
Είναι καλοφτιαγμένος, κτισμένος με ισχυρή προσεγμένη λιθοδομή στην οποία παρεμβάλλονται σποραδικά και άτακτα κομμάτια πλίνθων και κεράμων.
Σαν συνδετικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί ασβεστοκονίαμα χωρίς κεραμιδότριμμα.

Στην αρχική του μορφή ο πύργος είχε τουλάχιστον τρεις ορόφους και στην κορυφή υπήρχε δώμα με επάλξεις και πολεμίστρες. Δεν αποκλείεται στο δώμα να υπήρχε και παρεκκλήσι. Σήμερα σώζονται μόνο δύο όροφοι και ένας υπόγειος χώρος και κάτω από αυτόν ακόμα ένας υπόγειος χώρος που μάλλον ήταν δεξαμενή νερού ενώ τώρα είναι μπαζωμένος.

Στο εσωτερικό είχαν διαμορφωθεί όροφοι με ξύλινα πατώματα που με κάποιες φθορές διατηρούνται μέχρι σήμερα. Η είσοδος βρίσκεται στη δυτική πλευρά και αρχικά ήταν υπερυψωμένη 5-6 μέτρα ώστε να προσεγγίζεται μόνο με σκάλα (κινητή ή ανεμόσκαλα).

Για την κατασκευή του πύργου έχουν επαναχρησιμοποιηθεί αρχαία ιωνίζοντα κιονόκρανα και αρχιτεκτονικά μέλη, όπως και μαρμάρινοι σταυροί από την παλαιοχριστιανική περίοδο.

Στον περιβάλλοντα χώρο του πύργου υπάρχουν δυσδιάκριτα και κάποια υπολείμματα από τον οχυρό περίβολο.

Πηγές