Τα «Χαρτζάνι» είναι ένας μισοερειπωμένος μεσαιωνικός πύργος στην ομώνυμη πεδινή περιοχή βόρεια από την Κάρυστο. Βρίσκεται δίπλα σε δύο εξωκλήσια που κατά κάποιο τρόπο είναι δίδυμα όντας κολλητά μεταξύ τους (μεσοτοιχία!).

Το Όνομα του Κάστρου

Η ονομασία του πύργου είναι «Χαρτζάνι» και φαίνεται πως αυτός είναι που έδωσε το όνομά του στη γύρω περιοχή και όχι το αντίστροφο.

Το όνομα προέρχεται μάλλον από τη Βασίλισσα Χαρτζάννα που σύμφωνα με την τοπική λαϊκή παράδοση ήταν αρχόντισσα που ζούσε στον πύργο τον καιρό του Βουλγαροκτόνου.

Ιστορία

Σε διάφορες ιστοσελίδες ο πύργος αναφέρεται σαν «φράγκικος» αλλά αυτό είναι μάλλον λάθος. Ο πύργος είναι Βυζαντινός όπως προκύπτει αφενός από το θρύλο της βασίλισσας Χαρτζάννας που αναφέρθηκε πιο πάνω και αφετέρου από τον τρόπο κατασκευής του που είναι σαφέστατα Βυζαντινής τεχνοτροπίας και δεν έχει καμιά ομοιότητα με τους άλλους φράγκικους και ενετικούς πύργους της Εύβοιας. Δεδομένου ότι η Χαρτζάννα έζησε τον 11ο αιώνα, το πιο πιθανό είναι ο πύργος να είναι επίσης του 11ου αιώνα ή και λίγο παλαιότερος.

Το Χαρτζάνι έπαιξε κάποιο ρόλο στα νεώτερα χρόνια σε ένα ήσσονος σημασίας περιστατικό της Ελληνικής Επανάστασης, όταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος είχε έρθει στην περιοχή επικεφαλής εκστρατευτικού σώματος 300 αντρών, τον Φεβρουάριο του 1822 σε μια από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες των Ελλήνων αγωνιστών να καταλάβουν το κάστρο της Καρύστου. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων εναντίον των Τούρκων στην περιοχή, αναφέρεται ότι ο Ανδρούτσος οχυρώθηκε στο Χαρτζάνι.

Παράλληλες Ιστορίες

Σε μικρή απόσταση από τον πύργο υπάρχουν δύο εκκλησάκια (Αναλήψεως και Αποστόλου Λουκά) που χωρίζονται από μεσοτοιχία. Η εξήγηση για την ασυνήθιστη αυτή κατασκευή είναι ότι πρόκειται για κατάλοιπο της ενετοκρατίας. Οι Ενετοί φεουδάρχες στη νησιώτικη Ελλάδα, μερικές φορές, μεριμνούσαν για την κατασκευή διπλών ναών (με δίδυμα κολλητά κτίρια ή ενός ναού με διπλό κλίτος) ο ένας από τους οποίος ήταν ορθόδοξος και ο άλλος καθολικός. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο ναός στον πύργο του Μπελόνια στη Νάξο.

Στο Χαρτζάνι, ο καθολικός ναός πρέπει να ήταν ο βόρειος (ο αριστερός). Το περίεργο είναι ότι στο υπέρθυρο διακρίνεται ο σταυρός του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου (σταυρός της Μάλτας) για την παρουσία του οποίου δεν υπάρχει προφανής εξήγηση δεδομένου ότι οι Ιωαννίτες ιππότες, εξ όσων γνωρίζουμε, δεν εγκαταστάθηκαν ποτέ στην Εύβοια.

Πηγές