Ελάχιστα υπολείμματα μεσαιωνικού κάστρου σε λόφο νότια από το χωριό Ακταίο Μαρμαρίου, κοντά στη νοτιοανατολική ακτή της Εύβοιας, με θέα το Αιγαίο και τον Κάβο Ντόρο.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

H σκοπιμότητα ύπαρξης του κάστρου σε αυτό το σημείο -τόσο κοντά στη Φυλάγρα- δεν είναι πολύ προφανής. Η αρβανίτικη ονομασία «Σκούασι» σημαίνει «πέρασμα» και ίσως το κάστρο να φύλαγε την ελαφρώς ορεινή δίοδο από εκείνο το σημείο προς τη νότια Εύβοια. Πιθανόν, να επιτηρούσε επίσης τον μικρό όρμο από κάτω, που ήταν προσωρινό αγκυροβόλιο για πλοία που περίμεναν να ησυχάσει ο καιρός για να περάσουν τον Κάβο Ντόρο. Ίσως, ακόμα, ο λόγος ύπαρξής του να ήταν η καλύτερη προστασία, από ξηράς, του σημαντικού κάστρου της Φυλάγρας που είναι λίγο πιο βόρεια.

Το Όνομα του Κάστρου

H παλιά ονομασία του χωριού Ακταίον ήταν «Σκούασι». To κάστρο παρουσιάζεται ως Κάστρο Ακταίου ή του Σκούασι λόγω εγγύτητας με το συγκεκριμένο χωριό. Δεν ήταν αυτή η ιστορική ονομασία του. Σημειωτέον ότι το χωριό Εκάλη (πρώην «Κοίλα»), από τη νότια πλευρά του λόφου, είναι πιο κοντά στο κάστρο, αλλά από εκεί η πρόσβαση είναι πολύ πιο δύσκολη.

Το κάστρο δεν έχει ταυτισθεί (με βεβαιότητα) με κάποιο κάστρο γνωστό από ιστορικές πηγές. Πιθανότατα ήταν το κάστρο Silosa που σημειώνεται σε παλιούς βενετσιάνικους χάρτες πολύ κοντά στη Φυλάγρα.

H ονομασία Silosa προέρχεται από το Bocca di Silosa (Στόμιο της Σιωπής) που ίσως να ήταν το όνομα του μικρού όρμου 1,5 χιλιόμετρο κάτω από το κάστρο, όπου η θάλασσα είναι πολύ πιο ήρεμη (εξ ου και το «της Σιωπής») σε σχέση με το Κάβο Ντόρο που είναι λίγο πιο κάτω (και όπου ως γνωστόν γίνεται ο κακός χαμός).

Ιστορία

Το κάστρο δεν έχει μελετηθεί. Μαζί του έχει ασχοληθεί μόνο ο ερευνητής Θ.Σκούρας, το 1974, από τον οποίο προέρχονται οι φωτογραφίες και η περιγραφή. Στον ίδιο οφείλεται και η απολύτως λογική υπόθεση ότι πρόκειται για το κάστρο Silosa.

H χρονολογία κατασκευής του δεν είναι γνωστή. Το πιθανότερο είναι να κατασκευάστηκε από τους Φράγκους τον 13ο αιώνα.

Πιθανόν να ήταν και οικισμός, παρόλο που δεν επιβεβαιώνεται κάτι τέτοιο από τα ελάχιστα εναπομείναντα ερείπια.

Το 1321 στη συνθήκη ειρήνης μεταξύ Ενετών και Καταλανών, οι Καταλανοί, που είχαν κυριαρχήσει στην Κάρυστο λίγα χρόνια πριν, συμφώνησαν να καταστρέψουν τις αμυντικές τους θέσεις στην περιοχή. Είναι γνωστό πως τότε καταστράφηκε η Φυλάγρα και πιθανότατα τότε καταστράφηκε και το κάστρο στο Σκούασι. Αυτό δίνει μια εξήγηση γιατί δεν έμεινε σχεδόν τίποτα από αυτήν την οχυρή θέση.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Τα τείχη είναι γκρεμισμένα σχεδόν όλα. Ένα τμήμα του τείχους είναι ακόμα ορατό στη βόρεια πλευρά, μήκους 12 μέτρων και πάχους 2,5 μέτρων. Στο λόφο υπάρχουν σκόρπια ερείπια και άλλων τμημάτων του τείχους καθώς και κάποιων κατασκευών.

Πηγές