Υπολείμματα μεσαιωνικής οχύρωσης σε βραχώδη λόφο που βρίσκεται σε ερημική τοποθεσία νοτιοδυτικά από την Άγρα Λέσβου, πολύ κοντά στον δρόμο που πάει προς Μεσότοπο.

Ιστορία

Η οχύρωση είναι μεσαιωνική αλλά απροσδιόριστης χρονολογίας παρουσιάζοντας ομοιότητες με άλλα αχρονολόγητα και ερειπωμένα κάστρα στο εσωτερικό της Λέσβου, όπως της Αγιάσου , το καστρέλλι Στύψης (που είναι χτισμένο σε παρόμοιας μορφολογίας βράχο) κλ.π. Οι οχυρώσεις αυτές, για τις οποίες δεν υπάρχουν αναφορές από ιστορικές πηγές, φαίνεται πως ήταν αρχικά κατασκευές της μεσοβυζαντινής περιόδου, μάλλον των σκοτεινών χρόνων (μεταξύ 7ου και 9ου αιώνα), όταν Σαρακηνοί και άλλοι πειρατές άρχισαν να λυμαίνονται το Αιγαίο, αλλά συνέχισαν να χρησιμοποιούνται τουλάχιστον μέχρι την γενοβέζικη περίοδο των Γατελούζων (1355-1462), δεδομένου ότι σε ορισμένα από αυτά, όπως της Αγιάσου, είναι εμφανείς οι Γενοβέζικες ενισχύσεις.

Το Χαλαντρόκαστρο ενδέχεται να ανήκει σε αυτήν την κατηγορία με πιθανότερο χρόνο κατασκευής κάπου μεταξύ 7ου και 10ου αιώνα μ.Χ. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται από άφθονα κεραμικά ευρήματα της μεσοβυζαντινής περιόδου. Πάντως στον χώρο υπάρχουν και ίχνη κατοίκησης κατά την Πρώιμη εποχή του Χαλκού και επίσης κατά την αρχαία κλασική περίοδο. Πιθανότατα ήταν σε χρήση μέχρι και την περίοδο των Γατελούζων όταν βρισκόταν σε πλήρη άνθηση το εμπόριο στυπτηρίας. Αργότερα μάλλον εγκαταλείφθηκε καθώς επί Τουρκοκρατίας όταν εξέλιπε ο κίνδυνος ληστρικών επιδρομών (καθώς οι ληστές και πειρατές ήταν ως τότε οι Τούρκοι), δεν υπήρχε λόγος προστασίας των διαδρομών στο εσωτερικό του νησιού, ενώ εξέλιπε και η ανάγκη διαμονής του πληθυσμού στα κατσάβραχα. Επομένως το Χαλαντρόκαστρο πρέπει να εγκαταλείφθηκε τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το αργότερο.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το Χαλαντρόκαστρο είναι χτισμένο σε ένα στενόμακρο πλάτωμα στον άξονα BA-ΝΔ, μήκους 180μ και μέγιστου πλάτους 40 μέτρων, στην κορυφή του λόφου που προστατεύεται από κάθετα βράχια.
Το κάστρο δεσπόζει στην εκτεταμένη περιοχή Κοντίσια, στα ανατολικά, απ’ όπου εξορυσσόταν από την αρχαία εποχή η πολύτιμη Στυπτηρία (Αλουνίτης) που είχε διάφορες χρήσεις στη βυρσοδεψία, στη βαφή υφασμάτων, στην ιατρική, την κοσμετολογία κ.λπ.
Στην Κοντίσια υπήρχε οικισμός κατά τον μεσαίωνα με 118 σπίτια που τώρα δεν υπάρχει.

Από το κάστρο σώζεται τμήμα του τείχους του στα ανατολικά. Πρόκειται για ισχυρό τείχος πάχους 2 μέτρων κατασκευασμένο από αργόλιθους και κουρασάνι (ως συνδετικό υλικό). Υπάρχουν ίχνη του τείχους και στις άλλες πλευρές αλλά λογικά δεν πρέπει να υπήρχε οχύρωση σε όλο το μήκος της περιμέτρου επειδή οι απόκρημνοι βράχοι εξασφάλιζαν ικανοποιητική φυσική προστασία.
Στο μέσο περίπου του πλατώματος υπάρχουν τα απομεινάρια μιας μεγάλης δεξαμενής (κιστέρνας) διαστάσεων 9,16✖5,61 μέτρων και βάθους 2,5 μέτρων.

Πηγές