Το κάστρο του Μολύβου, αποτελεί το δεύτερο σε μέγεθος και σημασία κάστρο της Λέσβου. Στη σημερινή του μορφή είναι σε μεγάλο βαθμό έργο των Γενοβέζων ηγεμόνων με πολλές μεταγενέστερες προσθήκες και επισκευές επί οθωμανικής κυριαρχίας αλλά και με σύγχρονες επισκευές που δύσκολα διακρίνονται καθώς έχουν γίνει με τα ίδια υλικά.

Στο λόφο του κάστρου βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης τουλάχιστον από τον 5ο αι. π.Χ. της οποίας έχουν εντοπιστεί υπολείμματα κάτω από δύο πύργους. Από την ακρόπολη των παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών χρόνων δεν σώζεται τίποτα. Στη βυζαντινή φάση αποδίδεται πιθανότατα η δεξαμενή που βρίσκεται στο μέσο της αυλής του κάστρου.

Ιστορία

Θεμελιώθηκε κατά τους Βυζαντινούς χρόνους πάνω στα ερείπια της αρχαίας οχύρωσης, κυρίως της νότιας πλευράς. Κατά μια εκδοχή, ιδρύθηκε τον 6ο αι. επί του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Το 1128 κυριεύτηκε από τους Ενετούς και από το 1204 έως το 1287 ήταν υπό την κατοχή του Βαλδουίνου Β΄ της Φλάνδρας. Κατά μια άλλη άποψη, το κάστρο χτίστηκε μετά τα μέσα του 13ου αιώνα με σκοπό να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των Τούρκων και Φράγκων επιδρομέων.

Το βέβαιο είναι πως στα τέλη του 13ου αι. πέρασε στα χέρια των Γενοβέζων, οι οποίοι το παρέλαβαν εντελώς κατεστραμμένο. Το 1373 ο Γατελούζος Φραγκίσκος Α’ επέφερε ενισχύσεις και επισκευές στο κάστρο. Η σημερινή μορφή του κάστρου είναι αποτέλεσμα των εργασιών του 14ου αι. και των Οθωμανικών προσθηκών μετά το 1462.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο της Μήθυμνας στην παρούσα μορφή του αποτελείται από 10 πύργους με αντίστοιχα μεταπύργια, 2 προπύργια που συνδέονται μ' ένα μεταπύργιο, την "ακρόπολη" στο βορειοανατολικό τμήμα του, πέντε κτήρια στο εσωτερικό του κάστρου (από τα οποία τα δύο σε ερειπιώδη κατάσταση) και δύο προτειχίσματα για ενίσχυση των ευπρόσβλητων σημείων.

Το κάστρο έχει σχήμα ακανόνιστου τραπεζίου, με πλευρά 70 μ. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι δομημένο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα τοιχοποιίας. Χρησιμοποιήθηκαν μεγάλοι λαξευμένοι λίθοι από βασαλτικό πέτρωμα. Η ΒΑ πλευρά παρουσιάζει ομαλότερο έδαφος, που επέβαλε την οικοδόμηση υψηλότερων προτειχισμάτων για την εξασφάλιση μεγαλύτερης προστασίας.

Η πρόσβαση στο κάστρο γίνεται μέσω τριών διαδοχικών πυλών. Η εξωτερική ανοίγεται στο νοτιότερο άκρο του εξωτερικού περιβόλου και χρονολογείται στην οθωμανική περίοδο με βάση την επιγραφή που φέρει και τη διαμόρφωση με οξυκόρυφο τόξο. Σε μικρή απόσταση έχουμε μια δεύτερη είσοδο με θολοσκέπαστο διαβατικό με εγκάρσιες νευρώσεις που οδηγεί σε έναν υπαίθριο χώρο ο οποίος προστατεύεται από τα τείχη. Ανεβαίνοντας το καλντερίμι βρισκόμαστε στην τρίτη κατά σειρά πύλη που αποτελεί την κύρια είσοδο του κάστρου και χρονολογείται στον 14ο αι. Ενδιαφέρουσα είναι η ξύλινη, με μεταλλική επένδυση, θύρα που κλείνει την είσοδο (οθωμανικής περιόδου). Στο εσωτερικό του κάστρου τα σωζόμενα κτήρια χρονολογούνται στην οθωμανική περίοδο.

Το εσωτερικό του κάστρου χωρίζεται σε διάφορα επίπεδα. Από την εποχή του Βυζαντίου σώζεται υπόγεια υδροδεξαμενή μεγάλου μεγέθους με τοξωτή επιστέγαση. Αυτή εξασφάλιζε πόσιμο νερό στους πολιορκημένους. Από την εποχή της οθωμανικής κυριαρχίας διατηρείται στο νότιο τμήμα της εισόδου ένα τριμερές κτίσμα με θόλο. Χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή είχε χρήση πυριτιδαποθήκης. Στο ανατολικό τμήμα της κυρίας εισόδου υπάρχει ένα κτίσμα, επίσης της Οθωμανικής περιόδου, αποτελούμενο από τέσσερις χώρους. Στο βόρειο τμήμα του φρουρίου δύο ακόμη οικοδομήματα αποτελούσαν πιθανότατα καταλύματα της φρουράς. Επίσης, ένα χώρο υγιεινής μαρτυρεί αποχετευτικός αγωγός. Σε πολλά σημεία των τειχών ο επισκέπτης θα παρατηρήσει εντοιχισμένες πλάκες που φέρουν επιγραφές ή άλλα διακριτικά.

Εργασίες αναστήλωσης άρχισαν το 1976 και μέχρι το 1981 έγιναν στερεώσεις, ανακτίσεις και αρμολογήματα σε τμήματα των τειχών. Το 1993 αποκαταστάθηκε ρήγμα στο νότιο προτείχισμα.

Επιπλέον, το Κάστρο της Μήθυμνας εντάχθηκε στο πρόγραμμα "Κάστρων Περίπλους". Στα πλαίσια αυτά έγιναν εκτεταμένες επισκευές και αναστηλώσεις και εγκαινιάστηκε στις 3 Οκτωβρίου 2008.

Πηγές