Ο πύργος του Μαμτζιουρίδη βρίσκεται στην κωμόπολη της Τσαριτσάνης όπου παλιότερα υπήρχαν άλλοι δύο παρόμοιοι πύργοι ( του Ραματά ή Σταβάρα και του Κουρμαχάζου ή Χατζηαλεξίου) που όμως δεν σώζονται.

Βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Τσαριτσάνης, ακριβώς πάνω από τον μητροπολιτικό ναό της Παναγίας. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής και ένδειξη της σημαντικής οικονομικής ανάπτυξης που σημείωσε ο τόπος κατά το παρελθόν.

Ιστορία

Ο πύργος χτίστηκε γύρω στα 1770, σύμφωνα με μαρμάρινη επιγραφή που βρέθηκε λίγο πιο πέρα από τον πύργο. Μπορεί πάντως να είναι και λίγο παλιότερος.

Τα Κονάκια (Πυργόσπιτα) του νομού Λάρισας είναι μοναδικά δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής. Τα πυργόσπιτα ήταν κατά κανόνα λιθόκτιστα θολωτά τριώροφα κτίρια, κατασκευασμένα από κορασάνι (φυσικό σκυροκονίαμα με ασβέστη). Τα περισσότερα είχαν κατασκευαστεί τον 18ο αιώνα για να χρησιμεύουν σαν κατοικίες τοπικών αρχόντων αλλά και για να προστατεύουν τους ντόπιους από τις επιθέσεις διάφορων ληστοσυμμοριτών.

Παλιότερα υπήρχαν αρκετά τέτοια πυργόσπιτα στο νομό Λάρισας, σήμερα όμως σώζονται ελάχιστα και ο πύργος της Τσαριτσάνης είναι το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Πρόκειται για ένα τετράγωνο τριώροφο κτίσμα ύψους 15 μέτρων και η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γίνεται με ξύλινη σκάλα.Διέθετε επιπλέον και ημιυπόγειο με βάθος 1,8μ. Η κάτοψη του πύργου είναι τετράγωνη.

Απόδειξη της αμυντικής του λειτουργίας, αποτελούν οι 71 συνολικά πολεμίστρες του και οι «καταχύστρες» στις εξωτερικές πλευρές του πύργου, από τις οποίες οι αμυνόμενοι έριχναν καυτό λάδι στους εισβολείς. Στο υπόγειο του πυργόσπιτου του Μάμτζιου υπάρχουν 10 πολεμίστρες, στο ισόγειο 15, στον πρώτο όροφο 20, στον δεύτερο 14 και στον τρίτο 12, σύνολο 71. Επίσης, για την προστασία των αμυνόμενων σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν γύρω και κάτω από τον πύργο στοές, οι οποίες ονομάζονται από τους ντόπιους «λαγούμια», τα οποία χρησιμοποιούσαν να κρυφτούν και για την διαφυγή τους.

Ο στοές αυτές επικοινωνούν μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα υπόγειο δίκτυο κάτω από το χωριό, το οποίο σήμερα είναι ανεξερεύνητο. Είναι γνωστό, ότι το δίκτυο αυτό των υπόγειων στοών της Τσαριτσάνης έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον Μακεδονικό αγώνα. Μέρος του δικτύου ήταν και οι «κρυψάνες», κάτι σαν κρυφά δωμάτια.

Ο τρίτος όροφος χρησίμευε σαν κατοικία. Τα δάπεδα των ορόφων ήταν ξύλινα, ενώ οι οροφές καλύπτονταν με θόλους. Πάνω από τον τελευταίο όροφο και στο κέντρο του βρίσκεται το κυκλικού σχήματος παρατηρητήριο, που αποτελεί και το ψηλότερο σημείο του.

Μόνο ο τρίτος όροφος που διαθέτει τέσσερα παράθυρα, φωτίζεται επαρκώς, σε αντίθεση με τους άλλους δύο που έχουν από ένα μόνο παράθυρο, ενώ το ισόγειο δεν έχει παράθυρα.

Η τοιχοδομία είναι αργολιθοδομή με ασβεστοκονίαμα ως συνδετικό υλικό και επιμελημένη αρμολόγηση. Οι τοίχοι είναι επιχρισμένοι μόνο εσωτερικά. Επίσης σώζεται ορθογώνια λιθόκτιστη κινστέρνα για αυτονομία ύδρευσης σε περιόδους πολιορκίας.

Ο πύργος περιβαλλόταν από ισχυρό τείχος, στο οποίο υπήρχε μικρός διώροφος πυργίσκος με θολωτή σκεπή κοντά στην είσοδό του.

Το πάχος του τοίχου (από σχιστόλιθο και ασβεστοκονίαμα) είναι 1 μέτρο στο ισόγειο και μειώνεται σταδιακά προς την κορυφή όπου είναι 0,78μ.

Πηγές