Ελάχιστα απομεινάρια κάστρου, το οποίο κτίστηκε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας σε χαμηλό ύψωμα, στον σημερινό οικισμό Ριόλου Αχαίας. Το κάστρο αναφέρεται ως μικρό και όχι ισχυρό, καθώς ήταν χτισμένο σε χαμηλό ύψωμα με εύκολη πρόσβαση από όλες τις μεριές.

Από το κάστρο σώζονται ελάχιστα σήμερα, κυρίως κάποια τμήματα ενσωματωμένα σε μαντρότοιχους και μεταγενέστερες μεταβυζαντινές κατοικίες. Είναι αξιοσημείωτο ότι σώζονται τμήματα λιθόστρωτου δρόμου που οδηγούν στο κάστρο. Αυτό το λιθόστρωτο ίσως είναι το πιο ιδιαίτερο απομεινάρι της Φραγκοκρατίας στον Ριόλο.

Το Όνομα του Κάστρου

Το χωριό προϋπήρχε της Φραγκοκρατίας με το ίδιο όνομα, Ριόλος ή Οριόλος. Περίπου στη σημερινή θέση του χωριού κατά την αρχαιότητα υπήρχε η αρχαία πόλη Λάρισα (Λάρισα =φρούριο), από την οποία ο Ριόλος ίσως να κληρονόμησε παραφθαρμένο το όνομα της. Μια άλλη υπόθεση είναι ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από τη λέξη «Όριο» επειδή το χωριό ήταν στα όρια Ηλείας και Αχαΐας.
Στη Γαλλική έκδοση του Χρονικού του Μορέως ονομάζεται l’Oriol. Οι εξ Ιταλίας Φράγκοι του Μοριά το αποκαλούσαν la Oriole.
Στις λίστες με τα φέουδα εμφανίζεται με τα εξής ονόματα: Le Oriol (1391), Ruolio ή Ruolo (1463), Riolo (1467), Riollo (1471).

«Τεριόλον» το αποκαλεί ο βυζαντινός ιστορικός Γεώργιος Φραντζής (ή Σφραντζής) στο Χρονικόν του.

Ιστορία

Το κάστρο πιθανότατα χτίστηκε κάποια στιγμή τον 13ο αιώνα από τους Φράγκους του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Αρχικά πρέπει να ήταν φέουδο της βαρονίας της Άκοβας. Από τη Γαλλική έκδοση του Χρονικού (που αποκαλεί το κάστρο maison de plaisance — ευάρεστον θέρετρον) γνωρίζουμε ότι το κάστρο του Oriol χρησίμευσε σαν θερινή κατοικία του Πρίγκιπα της Αχαΐας Φλωρέντιου του Αινώ (1255-1297), ο οποίος έγινε ηγεμόνας του Πριγκιπάτου μετά το γάμο του με την Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου (τη γνωστή Ιζαμπώ) η οποία ήταν κόρη του Γουλιέλμου Β΄ Βιλλεαρδουίνου. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι το κάστρο του Ριόλου πρέπει να ήταν ένα από τα κάστρα της Άκοβας που περιήλθαν απευθείας στη δικαιοδοσία του Γουλιέλμου Β’ το 1276, όταν καταπάτησε –ούτως ειπείν–τις περιοχές της βαρωνίας της Άκοβας μετά το θάνατο του τελευταίου βαρώνου.

Όπως μας πληροφορεί —και πάλι— το Γαλλικό Χρονικό, το 1315 το κάστρο κυρίευσε ο Ινφάντης Φερδινάνδος της Μαγιόρκας κινούμενος με το στρατό του από τη Χαλανδρίτσα στη Γλαρέντζα. Επίσης πληροφορούμαστε ότι ο Φερδινάνδος, την παραμονή της μάχης της Μανωλάδας, υποχωρώντας από την Πάτρα, έμεινε εκεί.
Ο εν λόγω Φερδινάνδος της Μαγιόρκας υπήρξε διεκδικητής του πριγκιπάτου της Αχαΐας με βάση τα δικαιώματα της συζύγου του, της Ισαβέλλας ντε Σαμπράν, η οποία ήταν κόρη της Μαργαρίτας Βιλεαρδουίνου, δεύτερης κόρης του Πρίγκιπα Γουλιέλμου Β’. Αντίπαλός του ήταν ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας, ο οποίος διεκδικούσε το θρόνο ως σύζυγος της Ματθίλδης του Αινώ, κόρης του Φλωρεντίου και της Ιζαμπώς. Τον Φερδινάνδο υποστήριζαν ο βασιλιάς της Σικελίας (επικυρίαρχος Μορέως) και η Καταλανική Εταιρεία (Δουκάτο των Αθηνών), ενώ τον Λουδοβίκο προωθούσαν οι Ενετοί. Στη μάχη της Μανωλάδας (5 Ιουλίου 1316 ) σκοτώθηκε ο Φερδινάνδος της Μαγιόρκας, ενώ 4 εβδομάδες μετά πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες και ο έτερος διεκδικητής, ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας.
Η διαμάχη για το θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας συνεχίστηκε με νέα επεισόδια και νέα πρόσωπα, αλλά αυτά δεν αφορούν πλέον τον Ριόλο.

Το 1428 ή το 1429 ο Ριόλος περνά στα χέρια των Βυζαντινών του Μυστρά, όπως ολόκληρη η Πελοπόννησος. Εκεί, το 1429, συναντήθηκε ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος με τον υπασπιστή του και χρονικογράφο της Αλώσεως, Γεώργιο Φραντζή για να πάνε μετά μαζί στην Γλαρέντζα (αυτό συνέβη όταν ο Παλαιολόγος ήταν ακόμα ηγεμόνας του Δεσποτάτου του Μυστρά).

Το 1458, σύμφωνα με τον κώδικα της Μονής Ιβήρων, το κάστρο παραδόθηκε στον Οθωμανό Σουλτάνο Μωάμεθ Β' τον Πορθητή από τον Δεσπότη του Μυστρά Θωμά Παλαιολόγο (την εποχή που οι Βυζαντινοί του Μυστρά προσπαθούσαν να ξεγελάσουν τους Τούρκους με μικρές παραχωρήσεις, πριν την οριστική και δραματική κατάκτηση του 1460).
Το 1463, στην αυγή του Α’ Ενετοτουρκικού πολέμου, ίσως το κάστρο να πέρασε για πολύ λίγο υπό Ενετική κυριότητα. Στη λίστα με τα κάστρα του 1463 αναγράφεται ότι είναι ενετικό (ίσως μόνο «στα χαρτιά»), ενώ στη λίστα του 1467 σημειώνεται ότι είναι υπό Τουρκική κατοχή αλλά όχι κατεστραμμένο. Κατά τη Β’ Ενετοκρατία (1687-1715) χρησιμοποιείται από τους Ενετούς που το ονομάζουν «κάστρο της επαρχίας Πατρών – Ριόλου» και περιλαμβάνεται ως οικισμός στην απογραφή Γκριμάνι του 1700.

Από εκεί και πέρα δεν μαθαίνουμε τίποτε άλλο για το κάστρο. Ο Ριόλος αναφέρεται αρκετές φορές στα πεπραγμένα της Επανάστασης του ‘21, αλλά δεν γίνεται ποτέ λόγος για κάστρο ή πύργο στο χωριό. Ούτε κάποιος περιηγητής του 19ου αιώνα αναφέρει κάστρο. Συνεπώς το κάστρο πρέπει να καταστράφηκε κάποια στιγμή τον 17ο ή τον 18ο αιώνα.

Παρουσίαση σε συνεργασία με τον Ιωάννη Δέδε που ερεύνησε και φωτογράφισε το κάστρο.

Πηγές