Επιβλητική πυργοκατοικία με οχυρωματικά στοιχεία στην είσοδο του χωριού Πύργος της Κορινθίας.
Το χωριό βρίσκεται 60χλμ. Β-ΒΔ από την Κόρινθο στην περιοχή Ευρωστίνας (παλ. Ζάχολης).

Ιστορία

Σύμφωνα με τοπικές διαδικτυακές πηγές, ο πύργος υποτίθεται ότι χτίστηκε το 1580 την εποχή της Ενετοκρατίας. Ο πρώτος ιδιοκτήτης ήταν ο Γιωργάκης Μαμμωνάς, γόνος εύπορης οικογενείας, που μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης βρέθηκε στην περιοχή.

Το πρόβλημα με αυτή τη χρονολόγηση είναι ότι δεν επαληθεύεται, εξ όσων γνωρίζουμε, από ιστορικές μαρτυρίες. Επίσης ο πύργος δεν μοιάζει για κατασκευή του 16ου αιώνα, εκτός αν έχει τροποποιηθεί σε μεγάλο βαθμό από μεταγενέστερες ανακατασκευές. Και βέβαια, το 1580 δεν ήταν εποχή Ενετοκρατίας, αλλά Τουρκοκρατίας. (Η περιοχή ήταν σε καθεστώς Ενετοκρατίας μόνο κατά διάστημα 1686-1715, όπως όλη η Πελοπόννησος.)

Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι το χωριό Πύργος δεν αναφέρεται στην ενετική απογραφή Γκριμάνι του 1700. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι ο πύργος πρέπει να χτίστηκε αργότερα· βαθμιαία, δημιουργήθηκε γύρω του ένας οικισμός που εξελίχθηκε σε χωριό που πήρε το όνομά του από τον αρχικό πυρήνα, τον πύργο.

Το πιο πιθανό είναι ο πύργος να κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα είτε επί Ενετοκρατίας (δηλ. 1700-1715) είτε μετά το 1715, κατά τη Β’ Τουρκοκρατία.
Σε αντίθεση με τα περισσότερα πυργόσπιτα του 18ου αιώνα που συνήθως ανήκαν σε κάποιον Τούρκο Αγά, το συγκεκριμένο ανήκε εξαρχής σε Έλληνα ιδιοκτήτη της οικογενείας των Μαμωνάδων.

Το βέβαιο είναι ότι το 1834 στον πύργο κατοικούσε ο Χριστόδουλος Κορδής, αγωνιστής του 21 με καταγωγή από το Περιθώρι Καλαβρύτων.

Το πυργόσπιτο έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1962 με το ΦΕΚ 473/Β/17-12-1962.
Διατηρείται σε καλή κατάσταση και έχει υποστεί πρόσφατα αναστήλωση. Η ανακαίνιση του τελευταίου ορόφου και του εξώστη δεν έχει ολοκληρωθεί, και γι’ αυτό ο πύργος είναι σήμερα κλειστός για το κοινό. Στο μέλλον, το ισόγειο θα φιλοξενήσει το Ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο του Δήμου.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η κάτοψη του πυργόσπιτου είναι σχήματος Τ, καθώς στην πίσω πλευρά του κτίσματος υπάρχει πυργοειδής προβολή. Η είσοδος στον πύργο γινόταν μέσω εξωτερικής σκάλας στο μέσον της κύριας όψης του πυργόσπιτου, η οποία στηρίζεται επάνω σε δυο καμάρες. Από την κλίμακα αυτή εξασφαλιζόταν η πρόσβαση στον πύργο, με τη βοήθεια κινητής γέφυρας που το βράδυ αναδιπλωνόταν.
Η κυρία είσοδος προστατευόταν από καταχύστρα.

Το κτίσμα διαθέτει ισόγειο και δυο ορόφους. Το ισόγειο αποτελείται από τρεις θολοσκεπείς χώρους που λειτουργούσαν ως αποθηκευτικοί χώροι. Στο επίπεδο αυτό δεν υπήρχαν ανοίγματα περιμετρικά στους τοίχους, παρά μόνο πολεμίστρες και μια θύρα, η οποία προστατευόταν επίσης από καταχύστρα.
Υπάρχει σήμερα μια είσοδος στην ανατολική πλευρά του ισογείου, η οποία είναι μεταγενέστερη κατασκευή, δεν υπήρχε αρχικά.

Ο πρώτος όροφος επικοινωνούσε με το ισόγειο μέσω ξύλινης κινητής σκάλας, η οποία συνέχιζε ως λίθινη, κατασκευασμένη στο πάχος της τοιχοποιίας στο ύψος της καμάρας. Στον όροφο, η διάταξη των χώρων ακολουθεί αυτή του ισογείου. Τζάκι υπήρχε και στα δύο πλαϊνά δωμάτια του πρώτου ορόφου, όπου διέμενε η οικογένεια. Στο κέντρο του ορόφου, ένα άνοιγμα επέτρεπε την είσοδο σε μικρό προεξέχοντα χώρο στην πυργοειδή προβολή της πίσω πλευράς του πυργόσπιτου. Ο χώρος αυτός χρησίμευε ως παρατηρητήριο και στην πρόσοψή του σχηματιζόταν τόξο.

Η πρόσβαση στον δεύτερο όροφο, ο οποίος έχει υποστεί αρκετές τροποποιήσεις κατά καιρούς, γινόταν μέσω ξύλινης σκάλας. Στον όροφο αυτό υπήρχαν τέσσερεις χώροι διαμονής με κοινό διάδρομο. Ένας ξύλινος εξώστης υπήρχε στη βορειανατολική πλευρά του ορόφου, που ίσως είναι μεταγενέστερη προσθήκη.

Πηγές