Η Παροικιά, ή Παρκιά είναι η πρωτεύουσα της Πάρου, όπου και ο κύριος λιμένας της. Λέγεται και Πάρος, ή Χώρα Πάρου.

Το κάστρο της Παροικιάς ή Φραγκοκάστελο βρίσκεται στη θέση της αρχαίας ακρόπολης της Πάρου, στο νοτιοδυτικό μέρος της Παροικιας, στο λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, όπου σώζονται τα θεμέλια αρχαίων ναών και μέρος ενός πύργου από το ενετικό κάστρο.

Το κάστρο κατασκευάστηκε τον 1260 από τους Ενετούς, όταν το νησί ανήκε στο Δουκάτο της Νάξου.

Ιστορία

Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1204, ο Μάρκος Σανούδος (Sanudo) ανιψιός του δόγη της Βενετίας Enrico Dandolo (o οποίος δόγης ήταν και εκ των επικεφαλής της Δ’ Σταυροφορίας) κατέλαβε μεταξύ 1204 και 1207 τη Νάξο και αμέσως μετά τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων.

O Σανούδος με έδρα τη Νάξο ίδρυσε το Δουκάτο του Αιγαίου (ή Δουκάτο του Αρχιπελάγους ή Δουκάτο της Νάξου) και μοίρασε αρκετά από τα νησιά που κατέκτησε στους ευγενείς που τον ακολουθούσαν, όχι όμως την Πάρο και την Αντίπαρο που έμειναν στην άμεση δικαιοδοσία του. Το 1210 αποδέχτηκε την εξουσία του Βαλδουίνου της Φλάνδρας, του Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης.

Οι Σανούδοι έκτισαν το πρώτο τους κάστρο στην Πάρο στην Παροικιά περί το 1260, επί ηγεμονίας του Β’ Δούκα της Νάξου, του Άγγελου Σανούδου, γιου του Μάρκου. Μετά το θάνατο του Άγγελου το 1262, ο δευτερότοκος γιος του Μαρίνος κληρονόμησε την Πάρο και την Αντίπαρο.

Γύρω από το κάστρο αναπτύχθηκε ένας μεσαιωνικός οικισμός, το «ξώπυργο».

Το 1361, το Δουκάτο της Νάξου πέρασε στον σφετεριστή Φραγκίσκο Κρίσπο, ο οποίος για να εδραιώσει τη θέση του παραχώρησε την πλούσια (λόγω μαρμάρων) Πάρο στη Μαρία Σανούδου (απόγονο της δυναστείας των Σανούδων) με τον όρο να παντρευτεί τον Γάλλο ευγενή Γκασπάρ Σομμαρίπα, γόνο οικογένειας ευγενών ορμώμενης από το Languedoc της Γαλλίας. Το ιταλικό Sommaripa ήταν παραφθορά του Γαλλικού τίτλου de Sommerive.

Οι Σομμαρίπα ήταν άξιοι ηγεμόνες, αλλά δεν μπόρεσαν να προστατέψουν πάντα τους κατοίκους του νησιού από επιθέσεις κουρσάρων, κυρίως Τούρκων. Ο Νικολό Σομμαρίπα, ο οποίος ηγεμόνευσε την περίοδο 1462 έως 1505, επειδή προφανώς δυσκολευόταν να αντιμετωπίσει τις ληστρικές επιδρομές, αποφάσισε να μεταφέρει το διοικητικό του κέντρο από την Παροικιά στο κάστρο του Κεφάλου περί το τέλος του 15ου αιώνα.

Η ενετική κυριαρχία στο νησί τερματίστηκε το 1537 όταν επέδραμε ο Τούρκος αρχιπειρατής και Καπουδάν πασάς (αρχιναύαρχος του στόλου) Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο κτίστηκε με το οικοδομικό υλικό της αρχαίας ακρόπολης και αρχαίων ναών.

Από τα τείχη σώζονται το νότιο και το ανατολικό τμήμα, με το ύψος τους να κυμαίνεται από τα 4 έως 6 μ. και ο αμυντικός βορειοανατολικός Πύργος που ίσως προστάτευε την πύλη.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι μεγάλο μέρος των σωζόμενων τειχών δεν είναι εύκολα ορατό καθώς έχει ενσωματωθεί σε νεώτερα κτίσματα ή είναι ασβεστωμένο. Το γεγονός είναι ότι από το κάστρο της Παροικιάς έχουν διασωθεί πολύ περισσότερα στοιχεία από αυτά που βλέπει ο ανυποψίαστος επισκέπτης και όχι μόνο ο περίεργος πύργος με τους κίονες.

Το παλάτι του Σανούδου πρέπει να βρισκόταν στη βορειοανατολική πλευρά του κάστρου, όπου υπάρχουν τα ερείπια της φράγκικης εκκλησίας του Χριστού, στις πλευρές της οποίας διακρίνεται από μία πολεμίστρα.

Στα σωζόμενα μέρη είναι εμφανέστατη η ενσωμάτωση αρχαίων κιόνων και αρχιτεκτονικών μελών.

Αρχαίες κολώνες και γενικά αρχαία μάρμαρα δεν είναι ενσωματωμένα μόνο στο κάστρο αλλά και στα τέσσερα (!) εκκλησάκια, που είναι ακουμπισμένα κολλητά επάνω του.

Πιστεύεται ότι το βόρειο και το δυτικό τμήμα του τείχους του Φραγκοκάστελου βρίσκεται μέσα στη θάλασσα, όπου καταποντίστηκε μέρος του λόφου, πιθανότατα σε μια κατολίσθηση το 1771.

Μέσα στην παλιά πόλη διατηρούνται τα στενά δρομάκια με τα μικρά σπιτάκια, κατάλοιπα του μεσαιωνικού οικισμού που αναπτύχθηκε έξω από το κάστρο, του «ξώπυργου» και διαμορφώθηκε σε δακτυλίους κατά τρόπο που συμπλήρωνε την άμυνα του κάστρου.

Πηγές