Ίχνη ενετικού οχυρωμένου οικισμού στην κορυφή του υψώματος πάνω από τη Χώρα της Σερίφου.

Ιστορία

Η τοποθεσία του κάστρου είχε κατοικηθεί και οχυρωθεί από την αρχαιότητα. Ο Ξενοφών αναφέρει ότι εκεί υπήρχε οργανωμένη πόλη με ναούς, δημόσια κτίρια κ.λπ.

Το νησί είχαν εποικήσει από πολύ παλιά Μινωίτες και Κάρες. Η Σέριφος έχει κοιτάσματα με μεταλλεύματα σιδήρου και χαλκού και για αυτό στο νησί υπήρχε έντονη μεταλλευτική δραστηριότητα, ιδιαίτερα κατά την αρχαιότητα. Οι πρώτοι που εκμεταλλεύτηκαν τον ορυκτό πλούτο ήταν οι Φοίνικες.

Το νησί διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και στο μύθο του Περσέα αφού σύμφωνα με τη μυθολογία, εκεί ξεβράστηκε το κιβώτιο της Δανάης με τον Περσέα, ο οποίος ανδρώθηκε στη Σέριφο.

Κατά την κλασική περίοδο, οι κάτοικοι ήταν Αιολείς από τη Θεσσαλία και αργότερα Αθηναίοι άποικοι. Η Σέριφος είχε λάβει μέρος στο πλευρό των Αθηναίων με ένα πλοίο στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και γι’ αυτό αργότερα ήταν επιφανές μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας.

Από το 166 π.Χ. η Σέριφος ήταν Ρωμαϊκή κτήση και χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος εξορίας. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο φαίνεται να ήταν ξεχασμένη ενώ σίγουρα θα υπέφερε από επιδρομές Σαρακηνών πειρατών.

Το 1207 έγινε τμήμα του Δουκάτου του Αρχιπελάγους (ή της Νάξου) του Ενετού Μάρκου Σανούδου. Ο Σανούδος παραχώρησε τη μισή Σέριφο στους του αδελφούς Αντρέα και Ιερεμία Γκίζι (Andrea & Geremiah Ghizi). To ένα τέταρτο του νησιού δόθηκε σαν φέουδο στον Domenico Michieli (Μικιέλι) και το τελευταίο τέταρτο στον Pietro Giustiniani (Ιουστινιάνι). Φαίνεται ότι περί το τέλος του 13ου αι./αρχές 14ου αι. η οικογένεια Μικιέλι ήταν αυτή που διαφέντευε το νησί.

Το 1355 και μετά από μια σειρά αντιπαραθέσεων με τους Γενοβέζους για την κυριαρχία του νησιού, η Σέριφος δόθηκε στον Ενετό Ερμόλαο Μινόττο.

Ακολούθησε μια από τις καλύτερες περιόδους για το νησί και μάλιστα σε μια δύσκολη για τις υπόλοιπες Κυκλάδες εποχή. Ο Μινόττο επανεργοποίησε τα μεταλλεία σιδήρου μετά από 1000 χρόνια. Έφερε σκλάβους να δουλεύουν στα μεταλλεία και αν και στυγνός εκμεταλλευτής, διένειμε μέρος από τα κέρδη στους ντόπιους με αποτέλεσμα να σημειωθεί μεγάλη οικονομική άνθιση.

Το 1376 ο Μινόττο πέθανε και τον διαδέχθηκε ο γαμπρός του Niccolo Adoldo, ο οποίος αποδέιχθηκε απερίγραπτα κακός ηγεμόνας. Έγινε από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Βενετίας απομυζώντας τους κατοίκους του νησιού και διαπράττοντας εγκλήματα εναντίον τους. Στο τέλος η Γερουσία της Γαληνοτάτης αναγκάστηκε να του αφαιρέσει τα δικαιώματά του και να απαγορεύσει την επάνοδό του στο νησί. Έτσι από το 1393 η οικογένεια Μικιέλι έγιναν ξανά άρχοντες της Σερίφου. Ήδη όμως η περίοδος ευημερίας για το νησί είχε παρέλθει προ πολλού.

Ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα ο Φλωρεντιανός κληρικός Buondelmondi που περιηγήθηκε το αρχιπέλαγος για 4 χρόνια αναφέρει τη μεγάλη δυστυχία του πληθυσμού των Κυκλάδων που μαστίζονται από τους πειρατές. Ειδικά για τη Σέριφο γράφει ότι δεν βρήκε «τίποτα άλλο παρά δυστυχία», οι κάτοικοι ζούσαν «όπως τα κτήνη» και κατέχονταν μέρα και νύχτα από το φόβο των Τούρκων πειρατών.

Σε αυτό το σκηνικό, η οικογένεια Μικιέλι έχτισε το κάστρο στη Χώρα το 1434. Το κάστρο είχε επισκευαστεί από τα πρώτα χρόνια της ενετικής παρουσίας στο νησί στις αρχές του 13ου αιώνα, αλλά το 1434 αναπτύχθηκε πιο συστηματικά ο οχυρός οικισμός τα απομεινάρια του οποίου βλέπουμε σήμερα. Παρόμοιοι οικισμοί είχαν αναπτυχθεί εκείνη την εποχή, στο πρώτο μισό του 15ου αιώνα, σε όλα σχεδόν τα Κυκλαδονήσια.

Το νησί κουρσεύτηκε από τον Τούρκο πειρατή Μπαρμπαρόσσα το 1538 και από το 1566 ήταν φόρου υποτελές στον Σουλτάνο. Παρόλο που η Σέριφος δεν έχαιρε προνομίων όπως άλλα νησιά, φαίνεται ότι οι Τούρκοι ανέχθηκαν ένα είδος αυτοτέλειας καθώς σε ένα έγγραφο του τέλους του 16ου αιώνα αναφέρεται ότι κύριοι του κάστρου είναι -ακόμα- οι Μικιέλι.

Στον 19ο αιώνα, τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης, άρχισαν να κτίζονται σπίτια έξω από το κάστρο και η Χώρα μεταφέρθηκε πιο χαμηλά ενώ το κάστρο ερήμωσε.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο ήταν οικισμός του οποίου η οχύρωση αποτελούνταν από τρεις ομόκεντρους δακτυλίους από σπίτια οι εξωτερικοί τοίχοι των οποίων αποτελούσαν την οχύρωση του κάστρου.

Σε αντίθεση με άλλους παρόμοιους οικισμούς στο Αιγαίο, δεν έχουν μείνει ίχνη από τα αρχοντικά των Ενετών ούτε από τα άλλα σπίτια που έζωναν το κάστρο, καθώς το οικοδομικό υλικό επαναχρησιμοποιήθηκε σε μεταγενέστερες κατοικίες. Σώζεται, στη Χώρα, το οικόσημο των Μικιέλι με το οποίο κάποιος νησιώτης διακόσμησε την πρόσοψη του σπιτιού του.

Το Κάστρο έχει τέσσερις εισόδους, «Λότζιες», από τις οποίες σε σχετικά καλή κατάσταση βρίσκονται δύο. Η μια προς βορρά και ή άλλη στα δυτικά , προς τον Πετριά (το βουνό).
Επίσης διακριτά είναι τμήματα από τους τοίχους των σπιτιών που σχημάτιζαν τον εξωτερικό αμυντικό δακτύλιο.

Η τείχιση δεν ήταν συνεχης καθώς παρεμβάλλονται μεγάλα κομμάτια βράχων του υψώματος που παρείχαν φυσική προστασία.

Στον περιορισμένο χώρο του Κάστρου η δόμηση ήταν πυκνή και άναρχη. Τα σπίτια ήταν διώροφα και τριώροφα, πάνω από στενούς δρόμους και ενώνονταν σε σχηματισμούς, χωρίς κοινόχρηστους χώρους, ύδρευση και αποχέτευση.

Σε πολλά σημεία υπάρχει εντοιχισμένο αρχαίο οικοδομικό υλικό.

Στο ψηλότερο σημείο του βράχου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου.

Λίγο πιο κάτω είναι η εκκλησία του Αϊ Γιάννη του Θεολόγου, χτισμένη σε κοίλωμα βράχου πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού της Αθηνάς. Στις κατακόμβες αυτής της εκκλησίας είναι κρυμμένο, σύμφωνα με την παράδοση, το κεφάλι της Μέδουσας.